Na weer een lange vergadering heeft de Venstre-partij (soort VVD
met CDA-achtige trekjes) besloten dat fractievoorzitter Lars Løkke
Rasmussen mag blijven. Al drie bonnetjes-affaires heeft hij achter de
rug (zie hier) maar na rijp beraad heeft de Venstre-partij besloten
dat ze als één man achter Lars Løkke zullen staan. En daarmee
basta!
Alle Venstre-leden vertellen desgevraagd dat de partij nu rust
nodig heeft, dat Lars Løkke wel weer vertrouwen moet opbouwen, en
dat de partij bij monde van het bestuur nu gesproken heeft en dat ze
als goede democraten daarmee instemmen. Ook als ze de laatste dagen hebben laten weten dat ze vonden dat
LLR moest aftreden als fractievoorzitter.
Geen nieuws, zou je kunnen zeggen. Toch was het groot nieuws in
Denemarken. En het werd groot gebracht: live op radio en tv,
live-blogs, updates, uren achtermekaar.
En dan: niks aan de hand, doorlopen alstublieft. Real life Borgen.
Wat was er aan de hand?
'Onze' Lars
Venstre heeft het moeilijk. In de Europese verkiezingen hebben ze
stemmen (en twee zetels) verloren, terwijl Dansk Folkeparti stemmen
(en een zetel) heeft gewonnen. Venstre moet nu een strategie bedenken
om stemmers terug te lokken. Je vraagt je dan af wat maakt dat ze
denken, dat een man die slordig met zijn bonnetjes omgaat, hun beste
troef is.
Heeft het te maken met de mogelijk aanstaande verkiezingen? In
Denemarken bepaalt de zittende premier wanneer de verkiezingen
plaatsvinden, en dat wordt meestal een maand tevoren aangekondigd. In zekere zin is het dus altijd campagnetijd in Denemarken. En in
campagnetijd kun je het je niet veroorloven om eens lekker onderling
te gaan lopen bekvechten, want je moet te allen tijde een
lijsttrekker hebben die meteen ten strijde kan trekken.
Lars Løkke kan dat. Hij is al eens premier geweest, hij doet het
goed bij de Venstre-kiezer die staat voor het Denemarken van de
kleine man, met een nestgeur die niet per se de jouwe hoeft te zijn,
maar die toch iets bekends heeft voor veel Denen. Dat is de
'højskole'-vleugel in de partij – die verwijst naar de rol de
volkshogescholen hebben gespeeld in het Denemarken van de negentiende
eeuw. In die periode kwam de Venstre-partij tot bloei, en waren de
volkshogescholen de plekken waar de potentiële Venstre-kiezers (de
kleine boeren en ambachtslui) zich ontwikkelden.
Dat hij via de bonnetjes-affaires heeft bewezen dat hij niet zo
hoog scoort qua burgerfatsoen, is iets wat deze Venstre-kiezers hem
kwalijk nemen. Maar niet genoeg om de andere vleugel in de partij de
ruimte te geven. Dat is die van de 'handelshøjskole': de hoger
opgeleide, bevlogen, leider-achtige, zakelijke en behoudende Denen.
Dan is er nog een andere breuklijn in de partij en dat is die
tussen de parlementsleden en de lokale politici in het land. De
afgelopen dagen hielden de nieuwszenders en -bladen lijstjes bij met
burgemeesters die zich voor of tegen het aanblijven van Lars Løkke hadden
uitgesproken. En ook een lijstje met degenen die nog geen beslissing
hadden genomen. Parlementsleden die vóór Lars Løkke zijn, maar die uit een
kieskring komen die tegen Lars Løkke is, hadden het gisteren moeilijk.
Nu hebben de tegenstanders van Lars Løkke iets uit te leggen,
maar gelukkig is kunnen ze zich verschuilen achter de democratische
partijdiscipline. En zo hoort het ook.
Spinnijdig
De parlementaire journalistiek heeft ook iets uit te leggen. Toen ik gisterochtend de Jyllands-Posten uit de brievenbus haalde,
was de algehele teneur nog 'Lars Gaat Door'. Maar in de middageditie
op internet stond er al een groot interview met zijn gedoodverfde
opvolger, Kristian Jensen, en de aankondiging dat Lars Løkke
Rasmussen zich 's avonds, na de vergadering van het
Venstre-hoofdbestuur, zou terugtrekken.
Als kwijlende katten voor een muizenholletje hadden de
journalisten zich voor de ingang van het hotel in Odense neergelaten.
Helemaal klaar voor het prinsendrama van de opvolgingsstrijd.
Regelmatig werd de radio-uitzending onderbroken voor een update (of
een herhaling daarvan) waarin de journalist van dienst langs z'n neus
weg zei ' Wanneer Lars Løkke gaat aftreden, dan...'
Op televisie zag ik een fraai in beeld gebracht interview tussen
tv-commentator Niels Krause-Kjær (en ex-perschef voor de
Conservatieve Partij) en parlementair journalist Per Mathiessen van
EkstraBladet. Matthiessen is de man die de twee laatste
bonnetjes-affaires van Lars Løkke aan het licht heeft gebracht, en
op Krause-Kjærs vraag of EkstraBladet nog nieuwe bonnetjes-affaires
op de plank had liggen, glimlachte Mathiessen fijntjes en zei 'Daar
kan ik niets over zeggen.'
Vanochtend vertelde de wekkerradio dat Lars Løkke partijleider
blijft. Hoongelach daverde door de sociale media over al die
parlementaire journalisten die het zo zeker dachten te weten en die
urenlang naar een deur keken.
Jyllands-Posten ging bij monde van commentator Christine Cordsen
door het stof, en legde uit hoe het kwam dat ze de uitslag het
verkeerd voorspeld hadden. Het lag niet aan hun bronnen, nee, het
gebeurde nou eenmaal wel eens dat die de zaken anders inschatten dan
ze hadden gedacht.
Zou de krant zijn gemanipuleerd door de bronnen? Met andere
woorden, was de krant zelf slachtoffer geworden van spin? Christine
Cordsen antwoordde, dat ze nog steeds van mening is dat het waar was
toen ze het opinie-artikel schreef. En ja, de druk om zo snel
mogelijk te publiceren en een scoop te halen is er wel degelijk, niet
in het minst vanwege de online media.
De boodschapper van het nieuws krijgt weer de schuld. En ik moet
eerlijk zeggen dat ik me nu een beetje schaam om journalist te zijn.
Urenlang voor een deur liggen, elkaar interviewen over wat er
misschien wel gaat gebeuren, het verdient allemaal geen
schoonheidsprijs. Wat een arremoe. Laten we, heel mild, concluderen
dat het een gevolg is van de technische mogelijkheden. Stel dát er
iets gebeurt, dan moet je erbij zijn om het meteen in de ether te
kunnen gooien. Met een straalwagen, draadloze verbindingen en de hele
retteketet. Want als je dat niet doet, dan heb je 'verloren'.
Maar waar ik zelf nog het meeste over ben gevallen is het
superieure lachje van Per Mathiessen, die op een duidelijke vraag,
nl. 'Ben je bezig met nieuwe dingen, wat Lars Løkke betreft?'
gewoon geen antwoord geeft.
Hoe moeilijk kan het zijn? Als je niks
hebt, zeg je nee. En als je wel iets hebt, dan zeg je ja, maar dat
dat naar buiten komt als je klaar bent met je werk. Misschien ben ik
naïef, maar ik vind dat het je eerste taak als journalist is dat je
je publiek informeert – niet dat je informatie naar buiten laat
druppelen op een moment dat jouw krant of programma toevallig het
leukste vindt. Daarmee beïnvloed je de politieke besluitvorming op
een voorkennis-achtige manier, en dat deugt niet. Er zijn al vragen
gesteld bij de timing van de laatste bonnetjes-affaire, nl. vlak voor
de Europese verkiezingen. Overigens barstte de Skatte-dag, de
belastingaffaire waar huidig premier Helle Thoning-Schmidt het
lijdend voorwerp was, ook los vlak voor de verkiezingen.
Zo mogelijk nog onbegrijpelijker vind ik zijn interviewer, Niels
Krause-Kjær en nota bene ook nog docent aan de School voor
Journalistiek hier ter stede, die Mathiessen gewoon laat wegkomen met
een nietszeggend antwoord.
Ik heb er maar één woord voor. WC-Eendjournalistiek. Er zit een luchtje aan.
