Uddannelsesloft revisited

Krap anderhalve maand nadat de wet was aangenomen in het parlement, wordt die al gewijzigd. Gisteren kondigde minister van onderzoek Søren Pind aan dat de Uddannelsesloft-wet de mogelijkheid herstelt om van studie te veranderen.

Tot de invoering van de wet was het zo, dat je van studie kon veranderen als je toch de verkeerde studie had gekozen, en dat je aan een tweede studie kon beginnen zolang je nog SU (studiefinanciering) had. De nieuwe wet maakte dat onmogelijk: bij het behalen van je eerste diploma was je uitgestudeerd. Zelfs later in je leven en op eigen kosten aan een andere opleiding beginnen kon niet meer, tenzij je door ziekte het roer moest omgooien. Of als je een studie wilde doen waar de maatschappij enorm op zat te wachten (kijk voor een uitgebreider verhaal hier)

Met andere woorden: om- en bijscholing, daar geloofde de regering niet in.

Maar nu wordt de wet dus gewijzigd. Je mag aan een nieuwe opleiding beginnen – zes jaar nadat je het diploma hebt behaald van je eerste opleiding. Ook wordt de lijst van opleidingen uitgebreid waarvoor je ontheffing kan krijgen van die zes jaar.

Regering blij, iedereen blij. Of toch niet?

Nee. Veel studenten vinden een quarantaineperiode van zes jaar wel erg lang. En het verandert niets aan het feit dat studenten de ene studie gebruiken als opstap naar andere studie, als ze de eerste keer niet tot de studie van hun dromen worden toegelaten. Ze moeten nu alleen zes jaar wachten.

Verder moet er nu een dienst worden opgetuigd die elk jaar vaststelt welke studies ontheven zijn van quarantaine.

En hoe was de rekensom ook alweer? Want de belangrijkste reden voor de Uddannelsesloft was dat de daarmee bespaarde studiefinanciering naar de gepensioneerden zouden gaan. Haalt de regering dat nu wel?

Geen hond die het weet, want de spindoktoren jubelen alleen maar over het voortschrijdend inzicht van de regering en de politieke partijen. Maar feitelijk blijft de wet een onlogisch monstrum en hij kost nog extra geld ook.

En dan vragen politici zich nog af waarom het vertrouwen in hen terugloopt.

Uddannelsesloft(ebrud)

Uddannelsesloft

De afgelopen dagen zijn de Denen opgescrhikt door een regeringsvoorstel dat vlak voor de zomer aan ieders aandacht was ontsnapt: de uddannelsesloft, of wel het onderwijsplafond.

Vanaf januari 2017 mag een Deense jongere geen tweede opleiding meer volgen. Iemand die een bachelor Deens heeft, mag geen opleiding tot kleuterleider volgen. Of een bachelor marketing doen.

De regering vindt dat het toch al royale Deense opleidingsbeleid wel een beetje minder kan.

En royaal is het. Vanaf je achttiende heb je hier recht op SU (Statens Uddannelsesstøtte, staatsonderwijssteun), je betaalt geen college- of schoolgeld (behalve als het een privé-opleiding is). Je krijgt een 'knipkaart' met zeventig maanden gratis onderwijs en levensonderhoud, en je mag in beperkte mate bijverdienen. Je betaalt hierover belasting, net als alle andere Deense burgers. De hoogte van je SU hangt af van of je thuis woont, en hoeveel je ouders verdienen. Je mag ook extra SU lenen. En je mag zo veel opleidingen doen als je wilt.

Aan dat laatste wil de regering nu een eind maken. Studenten moeten gewoon aan de gang als ze klaar zijn met hun studie. Je knipkaart 'opmaken', dat kost de staat alleen maar geld.

Studiekeuze als fout gekozen toetje

Studenten zijn zich rotgeschrokken en protesteren luidkeels. Om meerdere redenen.

Ten eerste kun je je vergissen in je studiekeuze, juist omdát je verder komt in je studie. Alleen wordt dit voortschrijdend inzicht niet beloond maar bestraft alsof het een verkeerd gekozen toetje is: 'tóch opeten!' In plaats van studenten de kans te geven om zich verder te ontwikkelen, moeten ze nu door op de ingeslagen weg – die eigenlijk een doodlopende weg is. De nieuwe maatregel verleidt studenten ertoe om de eerste studie niet af te maken, hoewel ze het wel zouden kunnen.

Ten tweede voelen veel studenten zich onzeker over hun keuze. Veel potentiële studenten schuiven de keuze dan voor zich uit en beginnen niet aan een studie. Uitstel = afstel?

Ten derde zijn er studenten die weloverwogen kiezen voor een dubbele studie, omdat ze het leuk vinden en omdat het hen betere kansen geeft op de arbeidsmarkt. Voorbeeld: een meisje is nu bijna afgestudeerd bouwkundig ingenieur, maar eígenlijk wil ze architect worden. Op aanraden van haar studiebegeleider heeft ze gekozen voor haar eerste studie. Omdat de wet per 1 januari 2017 wordt geacht in te gaan, wordt de deur van de architectschool in feite in haar gezicht dichtgegooid. De overheid bewijst zich daarmee ook nog eens als een onbetrouwbare partner.

Ten vierde zijn er degenen voor wie de eerste studie een parkeerstudie is, op weg naar de droomstudie: medicijnen, tandheelkunde. Dit hangt samen met het Deense toelatingsbeleid. Het doorsnee-cijfer van je eindexamen bepaalt of je een opleiding binnenkomt. Is je cijfer te laag, dan kun je via een omweggetje toch binnenkomen, en een (voltooide) studie in een aanpalend vak (biochemie als voorloper voor medicijnen is een bekende) is één van die omweggetjes.

Ten vijfde vinden zowel studenten als onderwijsorganisaties dat de snelle invoering van de wet maakt dat de wet in feite met terugwerkende kracht wordt ingevoerd. Studenten die gekozen hebben voor een bepaalde studieweg zouden onder de huidige omstandigheden wellicht hebben gekozen voor iets anders. Met andere woorden: tijdens het spel de spelregels veranderen is niet netjes. Zei ik al iets over onbetrouwbare partners?

En ten zesde is het volgen van een tweede opleiding zelfs niet mogelijk als je er zelf voor wil betalen en wilt afzien van SU. Een journaliste die het roer wilde omgooien en vroedvrouw of verpleegster wilde worden, stuitte op deze onmogelijkheid. Investeren in jezelf mag dus blijkbaar ook niet.

De liberale oplossing: betaal zelf?

Het lijkt erop dat dit laatste bezwaar tegen de wet wordt weggenomen – niet onlogisch in een liberaal kabinet waar vrijheid en voor-wat-hoort-wat vooropstaan.

Maar verder hebben de politici die de meerderheid vormen achter dit wetsvoorstel (de huidige conservatieve minderheidsregering, met steun van sociaaldemocraten en de populistische partij Dansk Folkeparti) er geen problemen mee. Een beetje rondshoppen in opleidingen, dat moet maar afgelopen zijn. Verder zijn niet alle tweede opleidingen uitgesloten: je mag geen tweede bachelor doen, of een 'lagere' opleiding volgen maar je mag wel een master doen. Een fiscalist mag geen kleuterleider worden, maar metselaar mag wel doorleren voor ingenieur.

Je mag ook een tweede bachelor doen als de arbeidsmarkt behoefte heeft aan afgestudeerden in een bepaalde studierichting. Elke twee jaar wordt een uitzonderingenlijst gemaakt (het wetsvoorstel vermeldt achttien opleidingen).

Als je door ziekte niet kunt doorgaan op de ingeslagen weg, mag je ook veranderen.

Verder zijn er veel deeltijd- en privéopleidingen die van deze maatregel zijn uitgesloten.

Minachting voor kennis

Maar of de snelle invoering van de wet wordt uitgesteld, en in plaats daarvan een overgangsregeling komt, is nog maar de vraag.

Het 'onderwijsplafond' moet een besparing opleveren van 425 miljoen kronen (een dikke dertig miljoen euro) die grotendeels, zoals een meerderheid in het Deense parlement heeft afgesproken, gaat worden gebruikt om de onlangs verlaagde WWV-uitkeringen weer te verhogen. Een klein deel van de besparing gaat terug naar het voortgezet onderwijs zelf, in de vorm van geld voor betere studiekeuzebegeleiding.

Ik vind dit om meerdere redenen onbegrijpelijk.

'Uddannelsessnobberi', of wel onderwijssnobs: hogere opleiding mag wel, lagere opleiding mag niet. Welke boodschap breng je dan over aan de rest van de maatschappij? Dat sommige soorten onderwijs meer waard zijn dan andere?

Ja, het is een luxe om zonder 'gebruikersbetaling', op kosten van de belastingbetaler, een opleiding te kunnen doen, en het is een nog grotere luxe om er een tweede opleiding bij te kunnen volgen.

Maar het is ook dom en kapitaalvernietiging om studenten, die inzien dat ze op het verkeerde pad zitten, niet de kans te geven om terug te keren op hun schreden. Tussen je achttiende en vijfentwintigste gebeurt heel veel. Als je mensen dan niet de kans geeft om de 'verkeerde' studie netjes af te maken en met enige snelheid (want vrijstellingen) door de tweede opleiding te schieten, ontken je de werkelijkheid.

Dat het ook niet mogelijk is om na enige tijd alsnog die tweede opleiding te gaan doen, is eveneens een ontkenning van het feit dat mensen (en hun omstandigheden!) veranderen. De meeste mensen zijn geen 'one trick ponies', beestjes die maar één kunstje kunnen.  

Het is ook minachting voor kennis, voor hoe je die verwerft en hoe die, in zekere zin, soms ook problemen schept.

Het is minachting voor het feit dat in veel banen en bedrijven juist de combinatie van kennis (en vaak ook opleiding) waardevol is.

It's the economy, stupid

Van deze bezuiniging (bovenop de andere bezuinigingen in het onderwijs: per jaar moet er 2% af, kaasschaafsgewijs, de komende vier jaar) gaat het leeuwendeel dus naar uitkeringen voor recent werkloos geraakte, oudere mensen. Het electoraat van zowel de sociaaldemocraten als DF. Dat geld pak je dus weg bij jongeren, bij onderwijs – kortom bij degenen die de komende jaren moeten werken om al die belastingcenten op te brengen.

Terwijl dit financiële probleem (met een hoop andere) gewoon opgelost zou kunnen worden als de Deense belastingdienst zou innen wat er uitstaat, en bedrijven en grootverdieners zouden betalen wat ze wettelijk moeten.

Om nog maar te zwijgen van de deplorabele toestanden binnen de belastingdienst zelf. Vorige week kwam aan het licht dat de staat miljarden aan kronen misloopt vanwege een BTW-truukje, waarvoor de belastingdienst helaas geen tijd heeft om dat tot op de bodem uit te zoeken. De Deense Algemene Rekenkamer spreekt er schande van.

En de regering weet niets beters te bedenken dan onderwijsmogelijkheden te verminderen om wat miljoenen te scoren voor hun politieke klanten.

Symboolpolitiek

CORRECTIE (20/12/15) : Niet de hele wet is behandeld en aangenomen. De maatregel betreffende inname van waardevolle goederen wordt in januari 2016 in stemming gebracht. 

Juwelen en geld inpikken van vluchtelingen is dus (nog?) géén wet.

Vandaag behandelt de Folketing (het Deense parlement) de buitenlanderwet. Of liever, de vierendertig aanpassingen daarop. Ik word er misselijk van. Leest u even mee?

http://www.stm.dk/publikationer/Asylpakke_15/index.html

Ik pik er de ergste uit.

• De duur van de verblijfsvergunning voor erkende vluchtelingen wordt verkort van 5 naar 3 jaar, en de verlengingsduur wordt ook verkort.
• Familiehereniging voor vluchtelingen mag na drie jaar, i.p.v. één jaar
• De afgeschafte leges voor behandeling van verzoeken wordt weer ingevoerd
• Asielzoekers moeten voor hun eigen oponthoud betalen – niet voor de eerste negentig dagen, maar ook daarna
• Bagage van asielzoekers mag worden doorzocht op waardevolle zaken, en die waardevolle zaken mogen in beslag worden genomen bij wijze van eigen bijdrage – binnen de grenzen van het redelijke
• De tweewekelijkse toelage voor asielzoekers worden met tien procent verlaagd
• Mogelijkheden om zelf eten te kopen en te maken in een asielcentrum worden verminderd, er komen cafetaria's
• Afgewezen asielzoekers mogen van hun vrijheid worden beroofd
• De mogelijkheid van toetsing van de afwijzing door een rechter wordt ingekrompen

Ik vind het niet onredelijk dat van vermogende asielzoekers wordt gevraagd, dat ze zelf bijdragen aan hun levensonderhoud. Maar dat politie door de bagage van vluchtelingen mag woelen en daar horloges en sieraden uit mag plukken bij wijze van betaling, vind ik onfatsoenlijk.

Stel je voor. Je dwarrelt al maanden door Europa, je bezittingen passen in een plastic tasje, je mobiele telefoon (en oplader) vormen je gereedschap: om de weg te vinden, om contact te houden, om informatie te zoeken. Op je telefoon staan foto's van wat nu al een onherroepelijk verleden is. In je zak zit het zilveren slot van wat eens de familiebijbel/-Koran was. Of in je oren heb je de oorringen met topazen die je van je oma hebt geërfd.

Telefoon, slot of oorringen moet je inleveren. De kleine tastbare tekens die je verbinden met je land van herkomst worden je afgenomen. De geldwaarde weegt niet op tegen het nut en de gevoelswaarde, die deze spullen voor jou persoonlijk hebben. Het is een ontmenselijkende maatregel. Pesten voor gevorderden. De symbolische en persoonlijke waarde van een sieraad wordt geofferd ten gunste van symboolpolitiek.

En dat is nu wet. Waarin een klein land klein kan zijn.

Folketingsvalget 2015 - real-life Borgen

Vanochtend heeft premier Helle Thorning-Schmidt verkiezingen uitgeschreven voor het Deense parlement. Op 18 juni, een donderdag, mogen de Denen naar de stembus. Tot 16 juni mogen ze per brief stemmen. En je kunt ook thuis stemmen, als je het huis niet uitkunt en het op tijd aanvraagt.

Vanochtend voor negenen hingen de jongens en meisjes van de jeugdafdelingen van de Deense politieke partijen al in de lantaarnpalen. Al autorijdend zag ik ze, maar ik had geen tijd om foto's te maken. Het is een sport om zo snel mogelijk je plakkaten op goed zichtbare plekken te hangen. De binnenstad, bruggen en uitvalswegen zijn het populairst. Met militaire precisie zijn routes en auto's en niet te vergeten plakkaten op hardboard en tie-wraps in voldoende hoeveelheden gepland.

Alleen mag dat pas nadat de premier de verkiezingsdatum officieel heeft bekend gemaakt. En dat deed ze pas om tien uur 's ochtends. Voor elk te vroeg opgehangen plakkaat kan de politie veertig kronen in rekening brengen. Of dat ook gebeurt, is een volstrekt willekeurige zaak – en voor veel mensen reden om boos te worden over politici die de hand lichten met regels die ze nota bene zelf hebben gemaakt. Waar moet het heen met de wereld....

Dit weekeinde ging het gerucht al dat de verkiezingen snel zouden worden uitgeschreven. Gisteren kwam de regering met een investeringsvoorstel voor 'welvaart' (kinderen, bejaarden gezondheidszorg) – én kwamen de vismænd van de Economische Raad met het verheugende bericht, dat het goed gaat met de economie. En in lijn daarmee voeren de sociaal-democraten verkiezingscampagne: investeren in de Deense welvaart.

Coalitiegenoten van de partij Radikale Venstre (soort D66) voeren pikant genoeg campagne met verlaging van belastingen.

Grootste oppositiepartij Venstre, onder leiding van Lars Løkke Rasmussen, voert campagne om de overheidsuitgaven niet te vergroten, en vindt dat het moet lonen om te werken. Met andere woorden: de uitkeringen zijn te hoog.

SF, Socialistisk Folkeparti, die eerder uit de regeringscoalitie is gestapt, voert juist campagne om de uitkeringen te beschermen.

De andere grote oppositiepartij Dansk Folkeparti voert op twee punten campagne: een streng buitenlandersbeleid en een vluchtelingenstop, en behoud van de Deense welvaartsstaat.

Er doen ook nieuwe partijen mee aan de verkiezingen, waaronder Alternativet (Het Alternatief). Voor hen komen de verkiezingen nét iets te vroeg, ze zijn nog niet helemaal klaar met de voorbereidingen, zei kandidaat Julius G. Grantzau: 'Het is voor ons ook de eerste keer, vandaar!'

De grote onderwerpen worden de verdere ontwikkeling (of afbouw) van de verzorgingsstaat, en het buitenlanderbeleid. Vooral dat laatste bekijk en beluister ik met argusogen, al mag ik niet stemmen.

De komende drie weken is het dus een drukte van jewelste, een soort volksfeest bijna. Vanavond het eerste lijsttrekkersdebat. Real-life Borgen, jongens. Ik verheug me!

Denemarken en IS

De kwestie-IS heeft een Deense vertakking gekregen, eentje die de Deense gemoederen zo verhit dat alle nieuwsbulletins ermee openen de laatste dagen.

Het gaat om de vrijlating van de man die in februari 2013 een moordaanslag pleegde op Lars Hedegaard.

Lars Hedegaard is historicus, journalist en schrijver. Zie meer hier. In het kort: marxistische geschiedenisleraar met vlotte pen leeft zich uit op islamkritiek. Zijn publicaties zijn nogal polemisch getoonzet. Er werd polemisch teruggedaan, en zoals dat heden ten dage in pittige discussies gebruikelijk schijnt te moeten zijn, werd hij met de dood bedreigd.

En één iemand voegde de daad bij het woord. Vermomd als postbode leverde de 27-jarige B.H. een pakje af bij Hedegaard en schoot hem naar het hoofd. Mis. Daarna ketste het pistool en maakte de nep-postbode zich uit de voeten.

In april 2014 werd de verdachte man aangehouden op een vliegveld in Turkije. Hij heeft een Libanese achtergrond en Deens staatsburgerschap. In afwachting van uitlevering naar Denemarken ging hij de Turkse gevangenis in.

Begin oktober kreeg Lars Hedegaard te weten via de PET (de Deense AIVD) dat de verdachte man was losgelaten. Meerdere verzoeken van de Deense regering om opheldering werden niet gehonoreerd door Turkije. Pas gisteren werd bekend dat de man was berecht door een Turkse rechtbank en daarom was vrijgelaten.

Maar er gingen ook geruchten dat de nep-postbode was uitgeruild, samen met een groep anderen, aan IS. Dit om de Turkse consulaatmedewerkers in Mosul vrij te krijgen, die sinds juni gevangen waren door IS. Die werden overigens in september vrijgelaten.

Als dat waar zou zijn, zit er wel wat in Lars Hedegaard's bewering, dat hij denkt dat de nep-postbode niet in z'n eentje handelde, maar in opdracht van iets of iemand. IS in dit geval – waarschijnlijk.

Maar we weten het niet. Ondertussen wordt de kwestie-Hedegaard politiek gemolken voor wat het waard is door de oppositie, met name door Dansk Folkeparti en Enhedslisten (uiterst rechts resp. uiterst links). De regering moet een daad stellen. Maar welke?

Niet onterecht wijst Søren Pind, lid van de Venstre-partij en parlementslid, erop dat de Turkse woordvoerders niet hebben gezegd waarom B.H. is vrijgesproken door de lokale Turkse rechtbank. Ook is onduidelijk waar de man nu is.

Hedegaard is er overigens niet bang voor dat B.H. terugkomt naar Denemarken om zijn klus af te maken. 'Ze sturen gewoon een ander'.

Ze. IS?

1864 on TV

Aan de buis gekluisterd zitten. Cola, pinda's, chipito's, en maar kijken! En dan daarna er met z'n allen over praten, de volgende dag. In de tijden van Mies Bouwman en Rudi Carrell ging dat nog, maar nu gaat dat anders

Gisteravond ging '1864' van start – een grootscheepse Deense dramaserie over de oorlog die in Denemarken zulke diepe littekens heeft achtergelaten.

https://www.youtube.com/watch?v=PK4D7C49vjI

 En dan bedoel ik niet de Tweede Wereldoorlog, maar de Tweede Duits-Deense Oorlog. De serie is losjes gebaseerd op twee boeken over die periode van journalist Tom Buk-Swienty – Slægtebank Dybbøl en Dommedag Als. Zie voor meer uitleg hierover hier en hier.

Natuurlijk zat ik ook klaar op de bank om acht uur 's avonds. En ik keek ook mee op Twitter, want tegenwoordig hoef je niet meer te wachten tot de volgende dag om collectief te herkauwen.

Mijn tijdlijn sidderde bij elke BD (bekende Deen) die in beeld kwam. 'Kasper Juul!' Ja, Borgen. 'Brigitte Nyborg!' Idem. Maar ook 'Kaj Holger!' en 'Finn!' – hoofdrolspelers in de series Krøniken en Taxa. Series die niet hun weg hebben gevonden naar Nederland.

De serie zit vol bekende Denen en dat is op zich al leuk. Daarnaast is de serie op bijna BBC-achtige wijze aangekleed, tot in de puntjes verzorgd, heel mooi.

Ik werd alleen niet verliefd op een personage. Een personage moet je grijpen. En dat gebeurde niet, gisteravond. Misschien omdat het de eerste uitzending was, waar alles en iedereen moest worden geïntroduceerd. Zoals gezegd kwam lichting na lichting van de theaterschool voorbij, het was druk op de buis, dus tijd voor intimiteit was er niet echt.

En wat voor intimiteit moest doorgaan, was een onanie-scène, waar drie jongetjes in een hooiberg het edele handwerk bedreven en waarvan er eentje het resultaat in een potje opving. Waar dit alles (de scène, de inhoud van het potje) toe moest dienen, behalve het choqueren van de brave burger, werd me niet duidelijk.

Verder werd er nogal wat afgemept tussen de hoofdpersonen, iets waar mijn twittertijdlijn het nogal moeilijk mee had. Eén mepscène vond ik ook onbegrijpelijk: twee jongetjes worden valselijk beschuldigd van diefstal door De Baron. Vader geeft de jongens een mep, en als later blijkt dat het allemaal een misverstand was, toont vader berouw en nodigt hij zijn zoons uit om hem terug te slaan. Volgens mij loopt hier de serie niet helemaal in de maat met wat de pedagogische inzichten anno 1864 (of ietsje eerder) waren, wat de vader-zoon-verhouding betreft.

Is dit het Deense antwoord op Downton Abbey? Want dat wens ik Danmark Radio wel toe, na alle genoegens met Borgen. Maar ik ben nog niet helemaal overtuigd. Tot nu toe lijdt de serie een beetje aan wat Borgen-3 ook aankleefde: maatschappelijke relevantie. De onderwerpen moesten aanhaken bij de Deense actualiteit, dus dan zagen we Birgitte Nyborg opeens off-character neuzelen over prostitutie of lobbyisten. En in 1864 ging het dan opeens over een moeder die heel dapper verhaal gingen halen bij De Baron, dwars door alle rangen en standen heen. Zo egalitair was Denemarken toen echt nog niet.

Ik geloof dat ik het boek toch leuker vind. Maar volgende week kijk ik weer!

Jens Otto Krag, real-life Borgen

Eigenlijk wou hij schrijver worden. En natuurlijk wilde hij ook de wereld veranderen.

Maar het liep anders. Jens Otto Krag werd minister, premier zelfs, een van de vaders van de Deense welvaartsstaat en hij loodste Denemarken de EU (toen nog Europese Gemeenschap) in.

Vandaag is het honderd jaar geleden dat hij werd geboren in Randers. Randers is een kleine drukke stad ten noorden van Aarhus en onder de meeste Nederlanders latent bekend van de handendroogblazer DanDryer. Ik heb tenminste vele malen bijna gedachteloos het etiket van die machine gelezen terwijl ik wachtte tot mijn handen werden droog- en warmgeblazen. Dan Dryer, Randers.

Maar ik dwaal af.

Jens Otto Krag was een veelbelovende leerling. Jong al politiek geïnteresseerd, maar ook romantisch en en druk bezig met schrijven. Een slim jongetje, gekoesterd door zijn moeder, met een vader die er maar steeds niet in slaagde om zijn winkels goed te laten draaien. Steeds moest de (rijke) familie van zijn moeder bijspringen. Tussen zijn ouders was de verstandhouding vaak zo slecht dat ze alleen nog maar via de jonge Jens met elkaar spraken. Een eenzame en eng-verantwoordelijke rol.

Na zijn eindexamen vloog hij uit naar Kopenhagen om economie te studeren en daar gleed hij, bijna zijns ondanks leek het, de politiek in.

De sociaal-democratische politiek, want wat hem fascineerde was hoe je met politieke planning de ergste uitwassen van het kapitalisme kon tegengaan. Naast zijn baan op het ministerie voor Vareforsyning (letterlijk vertaald: warenvoorziening – hield het midden tussen handel en distributie) schreef hij artikelen voor sociaal-democratische bladen en gaf hij lessen op volkshogescholen en partijscholen over economie en financiële politiek.

En zo komen we in een soort real-life Borgen terecht. De prequel, zeg maar. Terwijl de Tweede Wereldoorlog woedde, begon hij alvast het Denemarken van de toekomst te ontwerpen. Hij kon goed schrijven en uitleggen en kreeg een reputatie als denker. Hij schreef 'Fremtidens Danmark', een geschrift van de sociaal-democraten over hoe Denemarken zich sociaal-economisch uit het naoorlogse moeras moest trekken. Al kwamen de sociaal-democraten niet direct in de regering, gezaghebbend was dat boek wèl. En later als minister van (buitenlandse) handel, van economie, van arbeid, van buitenlandse zaken, kreeg hij de gelegenheid om die gedachten in daden om te zetten. Hij leidde drie kabinetten als premier. En als rechtgeaard republikein viel hem ironisch genoeg de eer te beurt als premier om de nieuwe koningin aan Denemarken voor te stellen toen de oude koning overleed.

Maar Jens Otto Krag was ook een levensgenieter. Vanaf zijn studietijd hield hij het vol om na een dag werken stevig de bloemetjes buiten te zetten, om de volgende ochtend om vijf uur nog even te werken aan dossiers en te schrijven aan artikelen. Wein Weib und Gesang, en dan vooral die eerste twee. Hij was een womaniser van jewelste. Vanaf een afstandje, en zeker met 'de kennis van nu', leek het alsof hij gevangen was in een vlucht naar voren. Verdrijf de eenzaamheid met meer werk, en weer een andere vrouw, en nog een, en nog een.

Ten langen leste trouwde hij met Birgit Tengroth, een Zweedse filmster/schrijfster, maar dat huwelijk liep tragisch snel stuk. Toch wierp hij zich in een tweede huwelijk, deze keer met een Deense filmster en theaterdirecteur, Helle Virkner. Ze waren de Kennedy's van Denemarken: glamour en politiek waren een gelukkig huwelijk aangegaan.

Zo leek het tenminste, voor een tijdje. In 1973 kwam het tot een scheiding. Een jaar eerder had hij de Deense nationale politiek vaarwel gezegd, meteen nadat hij Denemarken de EU had ingeloodst.

Na een paar valse starts in andere banen, onder andere hier aan de universiteit van Aarhus, keerde hij terug tot zijn eerste liefde, de schrijverij. Geen fictie, maar mémoires. Hij was toeschouwer in zijn eigen leven geworden, en daar werd hij niet gelukkig van.

Op 22 juni 1978 overleed hij in zijn vakantiehuis in Skiveren, achter de schildersezel, 63 jaar oud.

Dat is Jens Otto Krag in het kort (en grotendeels ontleend aan de spannende biografie van Bo Lidegaard).

Mindebegivenhed - Jens Otto Krag f. 15.9.1914

Even dacht ik dat ik verkeerd was. Mensen in witte pakken drentelden opgewonden rond op de hoek van Jens Otto Krag Plads, maar ik was toch echt bij de herdenkingsplechtigheid van Jens Otto Krag's honderdste geboortedag. Langzamerhand kwamen er meer mensen. Meest zestigers en zeventigers. Wandelstokken. Pijprokers. Hier en daar aanmerkelijk jongere partijtijgers. Er werd veel omhelsd en gegroet. Kameraden.

Op 15 september, om acht uur 's avonds, kwam Jens Otto Krag ter wereld op de Stemannsgade (nu een zijde van het spiksplinternieuwe plein dat zijn naam draagt). Zoon van een tabakshandelaar, later econoom, sociaal-democratisch politicus, uiteindelijk premier van Denemarken, en, allerbelangrijkst: een van de architecten van de Deense verzorgingsstaat (zie meer over hem in mijn andere posting)

Zo'n vijftig, misschien zeventig mensen stonden bij elkaar op het lichtelijk verwaaide plein. Aan twee zijden nieuwbouw (een school en Randers Kunstmuseum), een uitkijkje op Randers' haven, en het oude appartementencomplex waar de kleine Jens Otto woonde met zijn ouders - totdat ze naar een kleiner huis gingen, want vader Krag's zaak liep niet goed.

De mensen in de witte pakken bleken actievoerders tegen de afbraak van de Deense verzorgingsstaat. De rest van het publiek keek een beetje bezorgd naar ze. Die witte clowns zouden hun feestje toch niet gaan verstoren? En ook de familieleden van Krag, hier aanwezig, op hun ziel trappen?

Dat deden ze niet. Geen onvertogen woord viel toen de diverse plaatselijke partijkameraden Jens Otto Krag huldigden. Hun kreten hadden ze al op de stoep en op de straat gekrijt. En ook niet toen zij en Krag's familie bloemen legden bij de buste van Krag. De fotografen renden opgewonden heen en weer en lieten de bobo's de linten aan de bloemen schikken. Binnen twintig minuten was het voorbij.

Maar toen verplaatste de groep zich naar het gemeentehuis van Randers. Daar zou de gemeente een portret van Randers' meest bekende zoon ontvangen, en Helle Thorning-Schmidt, premier en partijgenoot, zou het portret onthullen.

La Helle deed even op zich wachten, en om kwart over elf begonnen de klokvaste Denen wat te morren, maar toen ze eenmaal binnen was en  haar speech gaf, hingen ze aan haar lippen. Ze kan het, die Thorning-Schmidt! Soepel verbond ze haar recente China-reis aan Jens Otto Krag's Europa-politiek, zijn schrijftafel-pragmatisme ('Geef me een bureau, dan zal ik de dingen in orde maken') aan wat in het hedendaagse jargon 'resultaatgerichtheid' heet.

Helle Thorning-Schmidt in haar element

En zo ziet het portret eruit. Staatsman Krag, vervat in een lichte en een donkere zijde. De fascinatie van Denen voor hem hangt niet alleen samen met zijn politieke werk, maar ook met zijn raadselachtige persoonlijkheid. Een kruising tussen Den Uyl en Amy Winehouse.

Met schaduwzijde

Ook Randers' burgemeester Claus Omann Jensen zwaaide Jens Otto Krag lof toe, wat best bijzonder is voor een niet-kameraad, want hij is van de liberaal-conservatieve Venstre-partij. Hij gebruikte ook de gelegenheid om Krag's Europa-gezindheid te koppelen aan de bestrijding van vreemdelingenhaat: 'In Europa zijn we allemaal op verschillende plaatsen geboren, maar we zijn allemaal gelijk geboren'. En dat was, in mijn ogen dan, best een politiek statement want sinds de zomer is de Venstre-partij nogal verdeeld over vreemdelingen. Eén stroming wil immigratie voor sommige groepen makkelijker, en voor anderen (lees: niet-westerse immigranten en vooral moslims) juist moeilijker maken. De andere stroming, waar Omann Jensen blijkbaar toe behoort, is daar fel tegen.

Let op de onvermijdelijke PH-Deens-design-lamp

Daarna ging het buffet open en verdween de smørrebrød als sneeuw voor de zon. Een feestje werd het. Wel wat melancholiek, maar toch: een feestje. Voor de sociaal-democratie en voor Jens Otto Krag, en zijn gedachtengoed. Want hij had dat, en in abundante hoeveelheden, en Denemarken heeft daar wel bij gevaren. Daarover later meer.

In, Spin - geen nieuws

Na weer een lange vergadering heeft de Venstre-partij (soort VVD met CDA-achtige trekjes) besloten dat fractievoorzitter Lars Løkke Rasmussen mag blijven. Al drie bonnetjes-affaires heeft hij achter de rug (zie hier) maar na rijp beraad heeft de Venstre-partij besloten dat ze als één man achter Lars Løkke zullen staan. En daarmee basta!

Alle Venstre-leden vertellen desgevraagd dat de partij nu rust nodig heeft, dat Lars Løkke wel weer vertrouwen moet opbouwen, en dat de partij bij monde van het bestuur nu gesproken heeft en dat ze als goede democraten daarmee instemmen. Ook als ze de laatste dagen hebben laten weten dat ze vonden dat LLR moest aftreden als fractievoorzitter.

Geen nieuws, zou je kunnen zeggen. Toch was het groot nieuws in Denemarken. En het werd groot gebracht: live op radio en tv, live-blogs, updates, uren achtermekaar.
En dan: niks aan de hand, doorlopen alstublieft. Real life Borgen.


Wat was er aan de hand?

'Onze' Lars
Venstre heeft het moeilijk. In de Europese verkiezingen hebben ze stemmen (en twee zetels) verloren, terwijl Dansk Folkeparti stemmen (en een zetel) heeft gewonnen. Venstre moet nu een strategie bedenken om stemmers terug te lokken. Je vraagt je dan af wat maakt dat ze denken, dat een man die slordig met zijn bonnetjes omgaat, hun beste troef is.

Heeft het te maken met de mogelijk aanstaande verkiezingen? In Denemarken bepaalt de zittende premier wanneer de verkiezingen plaatsvinden, en dat wordt meestal een maand tevoren aangekondigd. In zekere zin is het dus altijd campagnetijd in Denemarken. En in campagnetijd kun je het je niet veroorloven om eens lekker onderling te gaan lopen bekvechten, want je moet te allen tijde een lijsttrekker hebben die meteen ten strijde kan trekken.

Lars Løkke kan dat. Hij is al eens premier geweest, hij doet het goed bij de Venstre-kiezer die staat voor het Denemarken van de kleine man, met een nestgeur die niet per se de jouwe hoeft te zijn, maar die toch iets bekends heeft voor veel Denen. Dat is de 'højskole'-vleugel in de partij – die verwijst naar de rol de volkshogescholen hebben gespeeld in het Denemarken van de negentiende eeuw. In die periode kwam de Venstre-partij tot bloei, en waren de volkshogescholen de plekken waar de potentiële Venstre-kiezers (de kleine boeren en ambachtslui) zich ontwikkelden.

Dat hij via de bonnetjes-affaires heeft bewezen dat hij niet zo hoog scoort qua burgerfatsoen, is iets wat deze Venstre-kiezers hem kwalijk nemen. Maar niet genoeg om de andere vleugel in de partij de ruimte te geven. Dat is die van de 'handelshøjskole': de hoger opgeleide, bevlogen, leider-achtige, zakelijke en behoudende Denen.

Dan is er nog een andere breuklijn in de partij en dat is die tussen de parlementsleden en de lokale politici in het land. De afgelopen dagen hielden de nieuwszenders en -bladen lijstjes bij met burgemeesters die zich voor of tegen het aanblijven van Lars Løkke hadden uitgesproken. En ook een lijstje met degenen die nog geen beslissing hadden genomen. Parlementsleden die vóór Lars Løkke zijn, maar die uit een kieskring komen die tegen Lars Løkke is, hadden het gisteren moeilijk.


Nu hebben de tegenstanders van Lars Løkke iets uit te leggen, maar gelukkig is kunnen ze zich verschuilen achter de democratische partijdiscipline. En zo hoort het ook.

Spinnijdig
De parlementaire journalistiek heeft ook iets uit te leggen. Toen ik gisterochtend de Jyllands-Posten uit de brievenbus haalde, was de algehele teneur nog 'Lars Gaat Door'. Maar in de middageditie op internet stond er al een groot interview met zijn gedoodverfde opvolger, Kristian Jensen, en de aankondiging dat Lars Løkke Rasmussen zich 's avonds, na de vergadering van het Venstre-hoofdbestuur, zou terugtrekken.

Als kwijlende katten voor een muizenholletje hadden de journalisten zich voor de ingang van het hotel in Odense neergelaten. Helemaal klaar voor het prinsendrama van de opvolgingsstrijd. Regelmatig werd de radio-uitzending onderbroken voor een update (of een herhaling daarvan) waarin de journalist van dienst langs z'n neus weg zei ' Wanneer Lars Løkke gaat aftreden, dan...'
Op televisie zag ik een fraai in beeld gebracht interview tussen tv-commentator Niels Krause-Kjær (en ex-perschef voor de Conservatieve Partij) en parlementair journalist Per Mathiessen van EkstraBladet. Matthiessen is de man die de twee laatste bonnetjes-affaires van Lars Løkke aan het licht heeft gebracht, en op Krause-Kjærs vraag of EkstraBladet nog nieuwe bonnetjes-affaires op de plank had liggen, glimlachte Mathiessen fijntjes en zei 'Daar kan ik niets over zeggen.'

Vanochtend vertelde de wekkerradio dat Lars Løkke partijleider blijft. Hoongelach daverde door de sociale media over al die parlementaire journalisten die het zo zeker dachten te weten en die urenlang naar een deur keken.

Jyllands-Posten ging bij monde van commentator Christine Cordsen door het stof, en legde uit hoe het kwam dat ze de uitslag het verkeerd voorspeld hadden. Het lag niet aan hun bronnen, nee, het gebeurde nou eenmaal wel eens dat die de zaken anders inschatten dan ze hadden gedacht.

Zou de krant zijn gemanipuleerd door de bronnen? Met andere woorden, was de krant zelf slachtoffer geworden van spin? Christine Cordsen antwoordde, dat ze nog steeds van mening is dat het waar was toen ze het opinie-artikel schreef. En ja, de druk om zo snel mogelijk te publiceren en een scoop te halen is er wel degelijk, niet in het minst vanwege de online media.

De boodschapper van het nieuws krijgt weer de schuld. En ik moet eerlijk zeggen dat ik me nu een beetje schaam om journalist te zijn. Urenlang voor een deur liggen, elkaar interviewen over wat er misschien wel gaat gebeuren, het verdient allemaal geen schoonheidsprijs. Wat een arremoe. Laten we, heel mild, concluderen dat het een gevolg is van de technische mogelijkheden. Stel dát er iets gebeurt, dan moet je erbij zijn om het meteen in de ether te kunnen gooien. Met een straalwagen, draadloze verbindingen en de hele retteketet. Want als je dat niet doet, dan heb je 'verloren'.

Maar waar ik zelf nog het meeste over ben gevallen is het superieure lachje van Per Mathiessen, die op een duidelijke vraag, nl. 'Ben je bezig met nieuwe dingen, wat Lars Løkke betreft?' gewoon geen antwoord geeft.

Hoe moeilijk kan het zijn? Als je niks hebt, zeg je nee. En als je wel iets hebt, dan zeg je ja, maar dat dat naar buiten komt als je klaar bent met je werk. Misschien ben ik naïef, maar ik vind dat het je eerste taak als journalist is dat je je publiek informeert – niet dat je informatie naar buiten laat druppelen op een moment dat jouw krant of programma toevallig het leukste vindt. Daarmee beïnvloed je de politieke besluitvorming op een voorkennis-achtige manier, en dat deugt niet. Er zijn al vragen gesteld bij de timing van de laatste bonnetjes-affaire, nl. vlak voor de Europese verkiezingen. Overigens barstte de Skatte-dag, de belastingaffaire waar huidig premier Helle Thoning-Schmidt het lijdend voorwerp was, ook los vlak voor de verkiezingen.

Zo mogelijk nog onbegrijpelijker vind ik zijn interviewer, Niels Krause-Kjær en nota bene ook nog docent aan de School voor Journalistiek hier ter stede, die Mathiessen gewoon laat wegkomen met een nietszeggend antwoord.

Ik heb er maar één woord voor. WC-Eendjournalistiek. Er zit een luchtje aan.

Stueren

Nee, geen typfout. Stueren is het Deense woord voor 'zindelijk' – letterlijk vertaald 'woonkamerschoon' (stue = woonkamer, ren = rein). Met een beetje goede wil kun je het ook in goed Nederlands 'salonfähig' noemen.

Tien jaar gelden won de sociaaldemocratische premier Poul Nyrup Rasmussen ruim vierhonderdduizend persoonlijke stemmen bij de Europese verkiezingen. Een record. Nyrup Rasmussen deed ook de gedenkwaardige uitspraak 'Hoeveel moeite men ook doet, in mijn ogen wordt Dansk Folkeparti nooit salonfähig.'

Vandaag staat in de krant dat uitgerekend Morten Messerschmidt, de lijsttrekker van Dansk Folkeparti, meer dan 465.000 persoonlijke stemmen heeft gekregen bij de Europese verkiezingen.

26,6 procent van de Denen die gestemd hebben, stemden voor Dansk Folkeparti (DF). Daarmee haalde de partij de meeste stemmen binnen – vóór de sociaal-democratische partij, die tot dan toe de meeste stemmen had.

Nyrup Rasmussen had geen commentaar.

Hoe zindelijk kun je zijn, vragen diverse DF-leden nu triomfantelijk. Een winst van elf procent ten opzichte van de verkiezingen in 2009, vier parlementsleden. Die veeg je niet zomaar van tafel.

Dus ook niet de verkiezingsthema's die Messerschmidt heeft uitgedragen: meer controle aan de grens, en een nieuw Deens voorbehoud bij de Europese wetgeving – deze keer over het recht van niet-Denen op Deense welvaartsstaatsuitkeringen. Het zijn alleen wel thema´s die in het Deense parlement moeten worden uitgevochten. Niet in Brussel of Straatsburg.

Niet alleen thuis zindelijk

In het rijtje rechts-populistische partijen dat fors heeft gewonnen bij de Europese verkiezingen valt de Dansk Folkeparti op als vrij gematigd, vinden de Denen zelf. DF is niet tegen de EU maar wil gewoon minder EU – en meer Denemarken. Ook gaan er binnen en buiten de partij stemmen op om DF regeringsverantwoordelijkheid te geven.

De vraag is ten eerste of ze dat willen. Het is veel gemakkelijker om kritiek te hebben op de besluiten die anderen nemen, dan om zelf een besluit te nemen en dat te verdedigen tegenover anderen.

De tweede vraag is of DF nou echt wel zo gematigd is. Voor een groot deel willen ze nog steeds hetzelfde als tien jaar geleden, en is het de rest van het politieke spectrum dat is opgeschoven naar rechts. Of eigenlijk kun je beter zeggen dat het politieke spectrum wordt verbreed: met kleine, uitgesproken linkse of rechtse partijen die het politieke debat bepalen, en de oude grote partijen, die in de loop der jaren gekrompen zijn, en afhankelijker zijn geworden van de steun van kleine partijen.

Hoe het ook zij, en hoe gematigd DF lijkt naast UKIP en Front National: een partij die tegen vreemdelingen is, is de grootste geworden (al gaat het maar om 26 procent van de 56 procent Denen die gestemd heeft).

En ik ben een vreemdeling.

Je kunt je integreren zoveel je wilt, maar als de ontvangende partij je niet moet, dan heeft het niet veel zin.

Voteman - twelve points, douze points

Deze wil ik jullie niet onthouden, en aan wat @careau geschreven heeft heb ik niets toe te voegen, behalve dat de humor van de meeste Denen inderdaad rauw is, maar wel vreselijk leuk. En dat het seksistisch is kan me vandaag geen reet schelen. Daar dan.

http://kleindeensgeluk.eu/voteman-de-stemviking/

In, spin (2) - updates #seoghørgate

Het meest opmerkelijk nieuws over Se-og-Hør-gate, zoals de kwestie over roddelblad Se og Hør's onrechtmatig verkregen creditcard-informatie is gaan heten, is toch wel dat er een televisie-serie over Se og Hør gemaakt gaat worden. Pikanter nog is dat een van de slachtoffers van Se og Hør, acteur en komiek Casper Christensen, een van de makers van de serie is. Een paar weken geleden kregen ze een grote subsidie voor het project toegekend. Aan schrijfstof geen gebrek, stelde Christensen tevreden vast.

Verder is de discussie over ethische richtlijnen voor journalisten weer opgelaaid. Maar de minister van Cultuur, Marianne Jelved, wil journalisten geen speciale regels opleggen - anders dan de regels die voor alle gewone burgers gelden.

Webkrant Den Korte Avis had wel een opmerkelijk commentaar op de zaak: wat naïef toch dat de redacteuren en journalisten bij Se og Hør dachten dat ze met deze wetsovertreding weg konden komen. Als iemand moet weten dat een geheim niet veilig is als zo veel mensen er van weten, dan zouden roddeljournalisten het moeten zijn. Maar nee!

En dat allemaal een dag voor de Dag voor de Persvrijheid. Je zou bijna denken dat het doorgestoken kaart was.

In spin, de bocht gaat in. Uit, spuit...

Eerst ben je spindoctor van de premier. Dan ben je hoofdredacteur van een van de grote roddelbladen van Denemarken. En dan word je politiek commentator bij de parlementaire redactie van TV2, de RTL van Denemarken.

En op een zonnige voorjaarsdag neem je met onmiddellijke ingang ontslag omdat je ervan wordt beschuldigd dat je als hoofdredacteur maandelijks 10.000 kronen (1300 euro) hebt overgemaakt aan een IT'er die inzage had in het betalingsverkeer van Bekende Denen – bron voor sappige verhalen in jouw blad.

Weer een aflevering van real-life Borgen? Nee, zo ziet het echte leven van Henrik Qvortrup eruit.

Henrik Qvortrup was hoofdredacteur van Se og Hør – inderdaad, een van de grote roddelbladen in Denemarken – van 2001 tot 2008. En in 2008 begon het blad samen te werken met een IT'er, schuilnaam 'Bjarne', die bij Nets werkte, het bedrijf dat Deense creditcardbetalingen verwerkt. Tegen betaling stuurde deze informant SMS'jes naar twee journalisten op de redactie van Se og Hør, SMS'jes met 'spraakmakende' uitgaven van bekende Denen en leden van het Deense koninklijk huis.

Dat beweert journalist Ken B. Rasmussen, een journalist die in 2012 ontslagen is bij Se og Hør en die nu een roman heeft geschreven (Livet, det forbandede) over een journalist die groots en meeslepend heeft geleefd en gewerkt bij het roddelblad Set og Hørt. Een journalist wiens levensloop opmerkelijk veel overeenkomsten heeft met die van Ken. B. Rasmussen zelf. Met andere woorden, wat fantasie is, en wat waarheid, ligt bij deze roman in het midden. Maar anonieme bronnen bevestigen het creditcardverhaal aan andere media.

Een onderzoek is losgebarsten bij Aller, het mediabedrijf waar Se og Hør onder valt. Diverse benadeelde bekende Denen zijn naar de politie gestapt om aangifte te doen. Want het is verboden om vertrouwelijke (betalings-)gegevens openbaar te maken, en het verspreiden van die vertrouwelijke informatie wordt gezien als heling.

Stel je voor: je betaalt een rekening bij een ziekehuis met je creditcard, en een of twee weken later staat er een verhaal in De Bladen over je ziekenhuisbezoek: abortus? Facelift? Wat zou het zijn?

Of stel je voor: aan de hand van je uitgavenpatroon (en de hoogte ervan) staat er een verhaal in Se og Hør over jouw vakantie. Hoe kan dat? Moet je de uitbaters van de winkels waar je bent nou scheef aankijken? Of je vrienden met wie je bent uitgegaan, of die je hebt verteld over je vakantie? Wie kun je nog vertrouwen? En dan blijkt uiteindelijk dat niet je tennisvriend uit de school heeft geklapt, maar dat een jou onbekende IT'er zich heeft verrijkt (en in zijn kielzog talloze Denen zich hebben verlekkerd) ten koste van jouw privé-leven.

De vergelijking met het blad News of the World ligt voor de hand. Die Britse krant had met hulp van hackers en politieagenten toegang tot mobiel telefoonverkeer van mensen die in het nieuws verkeerden. Ze rommelden zelfs in de voicemail van een vermist meisje, waardoor haar familie (onterecht) hoop koesterde dat ze nog in leven was. Hieraan ging News of the World in 2011 ten onder.

Of dat gaat gebeuren met Se og Hør is nog maar de vraag – de rel is nog vers, op dit moment van de wedstrijd is alles mogelijk.

Maar wie is toch die Ken B. Rasmussen? Vanwaar zo'n wraakzuchtige roman?

Rasmussen ging na zijn middelbareschooltijd naar de Verenigde Staten en leefde daar groots en meeslepend, als uitsmijter, bareigenaar, fotomodel en junk, onder andere. Naar eigen zeggen houdt hij van de 'highs' van het leven. Maar je kan van het goede ook te veel krijgen, en dan komen de 'lows'. Hij stond op een punt van zijn leven dat hij óf snel dood zou gaan, óf de bak in zou draaien, óf moest verdwijnen. Dus verdween hij, terug naar Denemarken. Daar kreeg hij een late roeping als journalist, en kwam hij op de redactie van Se og Hør terecht. De highs van cocaïne leverde hij in voor de highs van spraakmakende artikelen – zoals over de tv-persoonlijkheid die bijbeunde in een bordeel in Helsingør, en van wie hij proefondervindelijk wenste vast te stellen hoe goed ze was in haar werk. Of over de rechtse politicus die een verbouwing aan zijn huis zwart betaalde (wat uiteindelijk niet waar bleek te zijn).

Maar toen ging de toenmalige hoofdredacteur, Henrik Qvortrup, met wie hij zo goed kon samenwerken, naar TV2. En Rasmussens positie op de redactie veranderde, zo zelfs dat hij in 2012 'afvloeide' bij een reorganisatie.

Als ik heel cynisch ben, moet ik bekennen dat ik denk dat Ken B. Rasmussen met het schrijven van deze roman de high van zijn leven heeft veroorzaakt. Ik vrees voor de 'low' die erop volgt. Ondertussen hebben we weer een discussie over de grenzen van de journalistiek, en dat kan nooit kwaad.

En Henrik Qvortrup? Gezien zijn carrière zal die wel weer een andere spectaculaire overstap maken. Een man die inderdaad zijn hoed opeet als hij een verkeerde voorspelling heeft gedaan (oké, met hulp van een topkok bij de bereiding van de hoed, en dat is een verhaal op zich), heeft een onverwoestbaar overlevingsinstinct. En (in meerdere opzichten) een sterke  maag.

Den hemmelige socialdemokrat

Het is een boek dat waarschijnlijk geen Nederlandse vertaling gaat krijgen: 'De geheime sociaal-democraat' is een roman die zich afspeelt in de parlementsfractie van Socialdemokraterne, de Deense PvdA zeg maar. Een soort real-life Borgen, maar dan op papier! Smullen!

De opschudding in politiek Denemarken was groot. Het boek heet een insidersverslag te zijn van de totstandkoming van de huidige regering, rijk aan details die doen vermoeden dat het inderdaad een sociaal-democraat is die achter dit boek steekt. Hoewel er ook veel voorbeelden zijn van details die volledig uit de duim van de auteur komen: collega-politici die al dansend losjes converseren, bijvoorbeeld - maar die 'in het echt' nog nooit met elkaar hebben gedanst, al was het maar omdat een der partners niet op dat feestje was.

De hoofdpersonen-tegen-wil-en-dank in de roman worden niet al te flatteus geportretteerd. Vooral de jonge honden met macht (zoals Helle Thorning-Schmidt en minister van financiën Bjarne Corydon) worden als arrogante, genadeloze carrièremakers neergezet. 

De sociaal-democraten willen er liever niet te veel aandacht aan besteden. Het is pijnlijk – niet alleen de inhoud van het boek, maar ook de suggestie van collectieve verdachtmaking. Ieder fractielid kan het geschreven hebben. Maar het is ook een tiepies gevalletje van verspilde moeite, dus bagatelliseren ze het. Gisteren  was een deel van de sociaaldemocratische fractievergadering gewijd aan de kwestie. De parlementaire journalisten lagen in hinderlaag bij de vergaderzaal met op hun lippen de vraag: wie is het? Ofwel, om in tv-termen te blijven: Wie Is De Mol? 

Foto van http://www.batremovallivingstoncounty.com/wp-content/uploads/2012/10/mole.jpg

Alle fractieleden zeiden na afloop: 'Het deugt niet, maar we moeten er niet te veel tijd aan besteden, ons politieke werk is belangrijker.' Daarmee, geholpen door de aanwezige journalisten, het sprookje in stand houdend dat je geen rekening moet houden met roddel en achterklap in de politiek. 

Maar de journalistiek  viel en masse voor het dramatische gegeven van loyaliteit en verraad. Werkelijk elke sociaal-democraat kreeg de vraag: hoe voelt het nou dat er iemand in jullie midden is die zo grootscheeps en venijnig uit de school klapt? Hoe heet de adder die jullie aan jullie borst drukken? Namen willen we hebben!

Vijf parlementsleden waren er niet, die zaten dus meteen in het verdachtenbankje van de journalisten. Eén krant, Berlingske, ging zelfs zo ver om de eerdere schrijfsels van sociaal-democraat Rasmus Prehn (woordvoerder verkeer en mogelijke mol) te onderwerpen aan tekstanalyse. Hij ging vrijuit, want hij schreef te saai, was het vernietigende en bevrijdende oordeel.

Ik heb een hoofdstuk uit het boek gelezen, en wat mij het meeste treft is het cynisme. Het cynisme van de onmacht. Van de valse grapjes. Van het beter-weten en toch niet gehoord worden. Volgens mij ligt het dan ook veel meer voor de hand om de auteur in de hoek van rechts te zoeken. In de hoek van de jonge honden van Venstre, de overijverigen zoals Troels Lund Poulsen en de andere mannen achter de Skattesag, die nu knarsetandend het edele handwerk van volksvertegenwoordiger uitvoeren in plaats van een autoriteit te zijn. Of misschien geen politicus maar een spin doctor. Of zelfs een journalist! Van Jyllands-Posten! Eentje die een innige haat-liefde verhouding heeft met De Onvermijdelijke Roden!

Ach, nou doe ik het ook, de mol zoeken. Mollen op laag water. Aan het werk maar weer... maar ik ga toch het boek lezen. Altijd leerzaam.

Ministerrokade

Dinsdag 28 januari stond ze nog sneeuw te vegen voor haar huis.

Twee dagen later vielen er ernstige gaten in haar kabinet., en nam het puinruimen andere vormen aan. Zo bevond Helle Thorning-Schmidt, premier van Denemarken, zich weer eens in een real-life Borgen-scenario.

Het begon in oktober 2013, toen niemand het nog door had. Toen nam de regering zich voor om een minderheidsbelang in DONG Energy te verkopen aan Goldmann Sachs, de Amerikaanse investeringsbank. Maar afgelopen week bleek dat een aantal leden van de kleinste colitiepartij, SF (Socialistisk Folkeparti, een soort Groen Links) daar helemaal niet blij mee waren.

Veel andere Denen trouwens ook niet. De regeringsverantwoordelijkheid ging SF toch al niet gemakkelijk af. Veel SF'ers hadden last van het Calimero-gevoel: 'Zij zijn groot en ik is klein, en het is NIET eerlijk. O nee!

Het werd er niet beter op toen in september Villy Søvndal, de SF-voorman, afzag van het partijleiderschap en die rol uiteindelijk toeviel aan Annette Vilhelmsen. Haar verkiezing was niet unaniem. Ze is het gezicht van de oudere, linksere partijmensen terwijl de jonge aanstormende talenten - Astrid Krag, Jonas Dahl en Ida Auken - de gezichten zijn van de meer pragmatische rechtervleugel.

Overigens vraag ik me wel eens af hoe een partij het in z'n hersens haalt om er, zo klein als die is, er nog vleugels op na te houden ook. Maar dit terzijde.

Een maand geleden werd Annette Vilhelmsen het middelpunt van een controverse omdat ze een miljoen kronen had beloofd aan Lisbeth Zornig, een BD (Bekende Deen) die zich opwerpt als voorvechter van kansarmen. Zornig was namelijk een campagne begonnen om kansarme Denen naar de stembus te krijgen.

Dat is een loffelijk streven. En die miljoen kronen (plm. 130.000 euro) vallen in het niet bij de andere overheidscampagnes die op hetzelfde uit waren. Maar het deugt niet dat een minister die, buiten alle bestaande procedures om, even cadeau geeft aan iemand die haar welgevallig is. En zo werd Vilhelmsen binnen enkele maanden aangeschoten wild.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de Dong-affaire door velen is aangegrepen om Vilhelmsen te testen: is ze wel Een Echte Leider? Maar het chemisch proces liep uit de hand. Vilhelmsen kon haar ministers en haar partij niet op een lijn krijgen, en opeens stapte SF uit de regering en traden zes ministers af.

Om het drama compleet te maken liepen twee van die ministers over naar een andere partij. Ida Auken ging naar Radikale Venstre en Astrid Krag naar de sociaal-democraten. Zoiets was overigens al eerder vertoond: afgelopen zomer deed de afgetreden SF-belastingminister Thor Møger Pedersen hetzelfde (naar de sociaal-democraten, bedoel ik).

SF heeft niet het vertrouwen opgezegd in de regering, dus er is nu een mini-minderheidsregering van Sociaaldemocraten en Radikale Venstre (soort D66), gesteund door SF en Enhedslisten (soort SP).

Helle Thorning-Schmidt heeft dit weekeinde hard doorgewerkt en de samenstelling van haar nieuwe ministersploeg kwam vanavond minister voor minister naar buiten. Sommige ministeries zijn bij elkaar gevoegd: Cultuur en Kerkzaken bijvoorbeeld, en Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Vandaag gaat ze op bezoek bij koningin Margrethe II om de nieuwe ministers aan haar voor te stellen.

Daarna krijgen we de eigenaardige ministerwisseltraditie: elke nieuw aantredende minister krijgt van de afgetreden minister een lollig bedoeld toespraakje met dito cadeau. Wordt vervolgd!

Helle en het verhaal achter de selfie

Opeens wist de hele wereld wie Helle Thorning-Schmidt was: die blonde naast Barack Obama, die een selfie maakte met Obama en de Britse premier David Cameron. Een momentopname, in vele opzichten, die selfie - kijk hier http://blogs.afp.com/correspondent/

De wereld sprak er schande van, leek het. David Cameron werd in het Britse parlement ter verantwoording geroepen over zijn ongepaste gedrag tijdens Mandela's herdenkingsdienst. Na zijn verklaring (de sfeer etcetera) voegde hij daar fijntjes aan toe:  "Je zou kunnen zeggen dat Mandela een bijzondere rol speelde in het samenbrengen van mensen. (...) Dus toen een lid van de familie Kinnock mij vroeg om op de foto te gaan, kon ik niet weigeren."

Helle Thorning-Schmidt is namelijk getrouwd met een zoon van de vroegere Britse Labour-leider Neil Kinnock.

E o ja, ze bleek ook nog de premier van Denemarken te zijn. Je zou het bijna vergeten.

Helle Thorning-Schmidt kreeg weinig kans om het te vergeten. Op dezelfde tribune, tijdens de herdenkingsdienst voor Nelson Mandela afgelopen dinsdag, kreeg ze smsjes. Het werk van een premier gaat immers door, ook wanneer ze in het buitenland is. En net die dag bereikte de Deense politiek een voorlopig hoogtepunt, want minister van justitie Morten Bødskov trad af omdat hij had gelogen over een bezoek van de parlementscommissie voor Justitie aan Christiania, de hippievrijstad in Kopenhagen.

Dit is een van die momenten waarop het echte leven opeens verdomd veel op de televisieserie 'Borgen' lijkt. Je licht als premier eventjes je hooggehakte hielen, kijkt tussendoor op je smartphone en hopla, weer een minister treedt af.

Weer, want hij was niet de enige de afgelopen tijd. Een tijdje geleden moest de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Christian Friis Bach aftreden omdat zijn ambtenaren verzuimd hadden het parlement in te lichten over de riante reisvergoeding die ex-premier Lars Løkke Rasmussen ontving als voorzitter van een in Zuid-Korea gebaseerde, internationale NGO (hier zal ik in een ander blog nog op terugkomen).

Verder was Villy Søvndal, minister van Buitenlandse Zaken uitgeschakeld vanwege de gevolgen van een bloedprop in zijn hart (zijn vrouw kreeg kort daarop een zware hartaanval).

Minister Annette Vilhelmsen van Sociale Zaken, Jeugdzaken en Integratie lag deze week ook onder vuur omdat ze had gelogen over steun die ze buiten de procedures om had toegezegd aan een organisatie die zwakken in de samenleving wil stimuleren om te stemmen (een maand geleden waren er gemeenteraadsverkiezingen).

Dus wat doet Helle Thorning-Schmidt bij thuiskomst? Ze zwaait met haar toverstafje (de smartphone) en komt twee dagen later op de proppen met een 'ministerrokade'. Net zoals bij schaken schuift ze de 'poppetjes' rond. Villy Søvndal, toch al op non-actief, treedt af vanwege gezondheidsproblemen, minister van Belastingen Holger K. Nielsen wordt minister van Buitenlandse Zaken en parlementslid Jonas Dahl wordt minister van Belastingzaken. Minister Karen Hækkerup van Voeding, Landbouw en Visserij is nu minister van Justitie, en EU-parlementariër Dan Jørgensen volgt haar op bij Voeding, Landbouw en Visserij.

En Annette Vilhelmsen? Die mag blijven. Komt ook nog een blogje over. Als er tenminste dit weekeinde niet weer iets nieuws en spannends in de Deense politiek gebeurt.