Folketingsvalget 2015 - real-life Borgen

Vanochtend heeft premier Helle Thorning-Schmidt verkiezingen uitgeschreven voor het Deense parlement. Op 18 juni, een donderdag, mogen de Denen naar de stembus. Tot 16 juni mogen ze per brief stemmen. En je kunt ook thuis stemmen, als je het huis niet uitkunt en het op tijd aanvraagt.

Vanochtend voor negenen hingen de jongens en meisjes van de jeugdafdelingen van de Deense politieke partijen al in de lantaarnpalen. Al autorijdend zag ik ze, maar ik had geen tijd om foto's te maken. Het is een sport om zo snel mogelijk je plakkaten op goed zichtbare plekken te hangen. De binnenstad, bruggen en uitvalswegen zijn het populairst. Met militaire precisie zijn routes en auto's en niet te vergeten plakkaten op hardboard en tie-wraps in voldoende hoeveelheden gepland.

Alleen mag dat pas nadat de premier de verkiezingsdatum officieel heeft bekend gemaakt. En dat deed ze pas om tien uur 's ochtends. Voor elk te vroeg opgehangen plakkaat kan de politie veertig kronen in rekening brengen. Of dat ook gebeurt, is een volstrekt willekeurige zaak – en voor veel mensen reden om boos te worden over politici die de hand lichten met regels die ze nota bene zelf hebben gemaakt. Waar moet het heen met de wereld....

Dit weekeinde ging het gerucht al dat de verkiezingen snel zouden worden uitgeschreven. Gisteren kwam de regering met een investeringsvoorstel voor 'welvaart' (kinderen, bejaarden gezondheidszorg) – én kwamen de vismænd van de Economische Raad met het verheugende bericht, dat het goed gaat met de economie. En in lijn daarmee voeren de sociaal-democraten verkiezingscampagne: investeren in de Deense welvaart.

Coalitiegenoten van de partij Radikale Venstre (soort D66) voeren pikant genoeg campagne met verlaging van belastingen.

Grootste oppositiepartij Venstre, onder leiding van Lars Løkke Rasmussen, voert campagne om de overheidsuitgaven niet te vergroten, en vindt dat het moet lonen om te werken. Met andere woorden: de uitkeringen zijn te hoog.

SF, Socialistisk Folkeparti, die eerder uit de regeringscoalitie is gestapt, voert juist campagne om de uitkeringen te beschermen.

De andere grote oppositiepartij Dansk Folkeparti voert op twee punten campagne: een streng buitenlandersbeleid en een vluchtelingenstop, en behoud van de Deense welvaartsstaat.

Er doen ook nieuwe partijen mee aan de verkiezingen, waaronder Alternativet (Het Alternatief). Voor hen komen de verkiezingen nét iets te vroeg, ze zijn nog niet helemaal klaar met de voorbereidingen, zei kandidaat Julius G. Grantzau: 'Het is voor ons ook de eerste keer, vandaar!'

De grote onderwerpen worden de verdere ontwikkeling (of afbouw) van de verzorgingsstaat, en het buitenlanderbeleid. Vooral dat laatste bekijk en beluister ik met argusogen, al mag ik niet stemmen.

De komende drie weken is het dus een drukte van jewelste, een soort volksfeest bijna. Vanavond het eerste lijsttrekkersdebat. Real-life Borgen, jongens. Ik verheug me!

Kongetro

Vorige maand vierde koningin Margrethe van Denemarken haar vijfenzeventigste verjaardag met pracht en praal, en normaal zou ik daar een vrolijk blogje over hebben geschreven. Maar het weekend daarvoor schoot, zoals de Denen dat zo fraai zeggen, mij de koffie verkeerd in de hals toen ik het interview met haar las in Berlingske Tidende.

Ze zei dat buitenlanders zich moeten voegen naar wat in grote trekken de gewoonten zijn in Denemarken.

Ze zei ook, dat de Denen eisen moeten stellen aan buitenlanders, in elk geval de eis dat buitenlanders zich moeten verdiepen in het land waar ze terecht zijn gekomen. Dat het gaat om verwachtingen.

En tenslotte zei ze dat ze met de kennis van nu, de dingen die ze eerder in haar koninginnecarrière had gezegd over buitenlanders, niet zo zou hebben gezegd.

Het meest opmerkelijke dat ze daar over heeft gezegd nemen veel Denen haar nog steeds kwalijk, maar ik vond het geweldig stoer:

“En dan komen wij met onze 'Deense humor', met kleine wijsneuzige opmerkingen, we ontvangen ze koeltjes, en dan zijn we niet ver verwijderd van pesterij en erger. Dat hoort niet.”

“Så kommer vi med vores "danske humor" og små dum-smarte bemærkninger, så møder vi dem med kølighed, og så er der ikke langt til chikane og grovere metoder. Det kan vi ikke være bekendt.”

Dat was haar bijdrage aan het integratiedebat in 1984.

Dat nam ze dertig jaar na dato terug.

Eisen

Diep, diep teleurgesteld was ik. Ik wist niet dat ik zo koningsgezind was, maar klaarblijkelijk had ik ook verwachtingen - net zoals Denen verwachtingen hebben over buitenlanders. De koningin die ik tot dan toe had aangezien voor een kosmopolitische vrouw, zelf van (half-)buitenlandse afkomst (haar moeder was Zweedse), met een Franse man en twee zoons die een Australische en een Franse hebben getrouwd, huilde uiteindelijk mee met de nationalistische wolven in het Deense bos.

Wat stoort me er nou zo aan?

Ten eerste dat ze zich aansluit bij wat andere politici, Helle Thorning-Schmidt van de sociaal-democraten voorop, zeggen: we moeten eisen stellen aan buitenlanders!

Daar is op zich niets mis mee. Sterker nog, het stellen van eisen is juist goed, want dat betekent dat je a) de wederpartij serieus neemt en b) verwacht dat de wederpartij dat redelijkerwijs ook voor elkaar kan krijgen.

Maar aan de andere kant is die eis een holle frase die niet concreet is. Uit de echoput van pre-verkiezings-Denemarken komt een geluid naar voren, waaruit je kunt opmaken dat het oké is om eisen te stellen aan buitenlanders. Wat de eis inhoudt, doet er niet zo toe. Het gaat erom dat je kunt eisen. Als Deen.

Misschien ben ik nu ten prooi gevallen aan immigrantenparanoia, maar dit vind ik doodeng. Ik kan me de ongein op de werkplek al voorstellen. “Dit moet jij doen, omdat ik Deen ben in Denemarken en ik eisen aan jou kan stellen. Ah nee joh, grapje. Deense humor! Maar je moet het wel doen hoor, wat ik net zei. Nee, grapje! GRAPJUHHH! Kan je niet tegen een gebbetje dan? Je moet niet alles zo letterlijk nemen... die buitenlanders ook, altijd zo lichtgeraakt...”

Zucht.

Ik kan er met mijn verstand niet bij dat verstandige vrouwen zoals koningin Margrethe en premier Thorning-Schmidt (ook getrouwd met een buitenlander trouwens, de Brit Stephen Kinnock – inderdaad, de zoon van ex-Labourleider Neil Kinnock) zich voor dit soort xenofobe ongein laten lenen.

Dum-smart

En wat me verder enorm van koningin Margrethe tegenvalt is dat ze dus haar 'dum-smarte'-uitspraak terugneemt. Dat vond ik nou zo'n stoere stelling: je ziet in dat iets typisch Deens, die humor dus, integratie in de weg kan staan. En dat je er goed aan zou kunnen doen om dat aspect van je Deensheid wat naar omlaag bij te stellen, als handreiking.

Dat ze juist die uitspraak terugneemt, juist in verkiezingstijd, vind ik, sorry hoor Majesteit, laf.

Als je er een beetje over nadenkt is het hele buitenlanderdebat laf. Het gaat over 11,1 procent van de bevolking, waarvan het overgrote deel geen stemrecht heeft en een onbekend deel de taal niet (voldoende) spreekt om deel te nemen aan het maatschappelijke debat – over henzelf. En de rest van de bevolking kan roepen waar het zin in heeft, want iedereen is wel eens een buitenlander tegengekomen. Kortom, het niveau is niet om over naar huis te schrijven – al doe ik dat nu wel.

En 'thuis' is het al niet veel beter, helaas. Vluchten kan niet meer.

Ik word voorlopig geen republikein, maar mijn koningsgezindheid is flink gedaald.

Er jeg dansk?

Het is een koude grijze maandag. Je zou van minder een kater krijgen dan van de twee aanslagen die Kopenhagen hebben geraakt dit weekend.

Vlaggen op openbare gebouwen hangen halfstok; iemand heeft roosjes gevlochten in het hek van het verlaten Joodse kerkhof naast het stadhuis van Aarhus. Vanavond is daar een herdenkingsplechtigheid.

Wat doet dat met je als buitenlander in Denemarken? Ben Ik Een Deen? Moeilijk te zeggen. Aan de ene kant ja, zoals iedereen opeens Charlie was, toen een paar dolgedraaide mannen de redactie van Charlie Hebdo neerschoten en een kosher supermarkt gijzelden.

Aan de andere kant: nee. Ik ben geen Deen, hoewel Denemarken nu mijn thuis is, ik vrij overtuigend scheld in het Deens, de Deense liederen uit het Højskolesangbog me zeer lief zijn en mijn lievelingsrestaurant het oer-Deense Pinden is. Deen zal ik ook nooit worden, en er zijn genoeg Denen die me daar op zullen wijzen. En dat doet soms pijn. Want ik wil er wel bij horen, voor zover dat lukt.

Denen hechten erg aan saamhorigheid. Het Deense woord daarvoor, fællesskab, hoor je heel vaak. Niet alleen in verband met Grote Gebeurtenissen, zoals nu, maar ook heel alledaags zoals in verband met klussen die 'i fællesskab' geklaard moeten worden: blad harken, opruimen, taart eten, en vooral: samen koffie drinken. Koffie, kaarsjes en saamhorigheid, daarmee heb je essentie van Deensheid wel te pakken.

Dus het verbaasde me niet dat premier Helle Thorning-Schmidt opriep tot saamhorigheid. In een samenleving die daaraan zo veel waarde hecht, is het extra pijnlijk als jou te kennen wordt gegeven dat je er niet bij hoort. Nu volgt een mededeling die niet populair klinkt: dat lot is veel buitenlanders in Denemarken beschoren. Helemaal als je donker van huid en haar bent. Je paspoort heeft dan geen betekenis.

Het zit 'm ook in de kleine nuances. Waar premier Thorning-Schmidt praatte over Deense waarden, had koningin Margrethe II het over de waarden waar Denemarken op is gebouwd. Dat laatste klinkt veel prettiger. Vreemd hoe details opeens worden uitvergroot als je een beetje opgewonden wordt.

Helle Thorning-Schmidt zei ook nog wat anders. 'Angst mag geen wortel schieten. We moeten op elkaar passen.'

Dat laatste, dat hoor je ook vaak in Denemarken. 'Pas nu godt på dig selv'. 'Vi må passe på hinanden'. Let een beetje op jezelf. Laten we op elkaar passen. Of je nou een Deen bent, een Charlie, of iets heel anders.

Mindebegivenhed - Jens Otto Krag f. 15.9.1914

Even dacht ik dat ik verkeerd was. Mensen in witte pakken drentelden opgewonden rond op de hoek van Jens Otto Krag Plads, maar ik was toch echt bij de herdenkingsplechtigheid van Jens Otto Krag's honderdste geboortedag. Langzamerhand kwamen er meer mensen. Meest zestigers en zeventigers. Wandelstokken. Pijprokers. Hier en daar aanmerkelijk jongere partijtijgers. Er werd veel omhelsd en gegroet. Kameraden.

Op 15 september, om acht uur 's avonds, kwam Jens Otto Krag ter wereld op de Stemannsgade (nu een zijde van het spiksplinternieuwe plein dat zijn naam draagt). Zoon van een tabakshandelaar, later econoom, sociaal-democratisch politicus, uiteindelijk premier van Denemarken, en, allerbelangrijkst: een van de architecten van de Deense verzorgingsstaat (zie meer over hem in mijn andere posting)

Zo'n vijftig, misschien zeventig mensen stonden bij elkaar op het lichtelijk verwaaide plein. Aan twee zijden nieuwbouw (een school en Randers Kunstmuseum), een uitkijkje op Randers' haven, en het oude appartementencomplex waar de kleine Jens Otto woonde met zijn ouders - totdat ze naar een kleiner huis gingen, want vader Krag's zaak liep niet goed.

De mensen in de witte pakken bleken actievoerders tegen de afbraak van de Deense verzorgingsstaat. De rest van het publiek keek een beetje bezorgd naar ze. Die witte clowns zouden hun feestje toch niet gaan verstoren? En ook de familieleden van Krag, hier aanwezig, op hun ziel trappen?

Dat deden ze niet. Geen onvertogen woord viel toen de diverse plaatselijke partijkameraden Jens Otto Krag huldigden. Hun kreten hadden ze al op de stoep en op de straat gekrijt. En ook niet toen zij en Krag's familie bloemen legden bij de buste van Krag. De fotografen renden opgewonden heen en weer en lieten de bobo's de linten aan de bloemen schikken. Binnen twintig minuten was het voorbij.

Maar toen verplaatste de groep zich naar het gemeentehuis van Randers. Daar zou de gemeente een portret van Randers' meest bekende zoon ontvangen, en Helle Thorning-Schmidt, premier en partijgenoot, zou het portret onthullen.

La Helle deed even op zich wachten, en om kwart over elf begonnen de klokvaste Denen wat te morren, maar toen ze eenmaal binnen was en  haar speech gaf, hingen ze aan haar lippen. Ze kan het, die Thorning-Schmidt! Soepel verbond ze haar recente China-reis aan Jens Otto Krag's Europa-politiek, zijn schrijftafel-pragmatisme ('Geef me een bureau, dan zal ik de dingen in orde maken') aan wat in het hedendaagse jargon 'resultaatgerichtheid' heet.

Helle Thorning-Schmidt in haar element

En zo ziet het portret eruit. Staatsman Krag, vervat in een lichte en een donkere zijde. De fascinatie van Denen voor hem hangt niet alleen samen met zijn politieke werk, maar ook met zijn raadselachtige persoonlijkheid. Een kruising tussen Den Uyl en Amy Winehouse.

Met schaduwzijde

Ook Randers' burgemeester Claus Omann Jensen zwaaide Jens Otto Krag lof toe, wat best bijzonder is voor een niet-kameraad, want hij is van de liberaal-conservatieve Venstre-partij. Hij gebruikte ook de gelegenheid om Krag's Europa-gezindheid te koppelen aan de bestrijding van vreemdelingenhaat: 'In Europa zijn we allemaal op verschillende plaatsen geboren, maar we zijn allemaal gelijk geboren'. En dat was, in mijn ogen dan, best een politiek statement want sinds de zomer is de Venstre-partij nogal verdeeld over vreemdelingen. Eén stroming wil immigratie voor sommige groepen makkelijker, en voor anderen (lees: niet-westerse immigranten en vooral moslims) juist moeilijker maken. De andere stroming, waar Omann Jensen blijkbaar toe behoort, is daar fel tegen.

Let op de onvermijdelijke PH-Deens-design-lamp

Daarna ging het buffet open en verdween de smørrebrød als sneeuw voor de zon. Een feestje werd het. Wel wat melancholiek, maar toch: een feestje. Voor de sociaal-democratie en voor Jens Otto Krag, en zijn gedachtengoed. Want hij had dat, en in abundante hoeveelheden, en Denemarken heeft daar wel bij gevaren. Daarover later meer.

In, Spin - geen nieuws

Na weer een lange vergadering heeft de Venstre-partij (soort VVD met CDA-achtige trekjes) besloten dat fractievoorzitter Lars Løkke Rasmussen mag blijven. Al drie bonnetjes-affaires heeft hij achter de rug (zie hier) maar na rijp beraad heeft de Venstre-partij besloten dat ze als één man achter Lars Løkke zullen staan. En daarmee basta!

Alle Venstre-leden vertellen desgevraagd dat de partij nu rust nodig heeft, dat Lars Løkke wel weer vertrouwen moet opbouwen, en dat de partij bij monde van het bestuur nu gesproken heeft en dat ze als goede democraten daarmee instemmen. Ook als ze de laatste dagen hebben laten weten dat ze vonden dat LLR moest aftreden als fractievoorzitter.

Geen nieuws, zou je kunnen zeggen. Toch was het groot nieuws in Denemarken. En het werd groot gebracht: live op radio en tv, live-blogs, updates, uren achtermekaar.
En dan: niks aan de hand, doorlopen alstublieft. Real life Borgen.


Wat was er aan de hand?

'Onze' Lars
Venstre heeft het moeilijk. In de Europese verkiezingen hebben ze stemmen (en twee zetels) verloren, terwijl Dansk Folkeparti stemmen (en een zetel) heeft gewonnen. Venstre moet nu een strategie bedenken om stemmers terug te lokken. Je vraagt je dan af wat maakt dat ze denken, dat een man die slordig met zijn bonnetjes omgaat, hun beste troef is.

Heeft het te maken met de mogelijk aanstaande verkiezingen? In Denemarken bepaalt de zittende premier wanneer de verkiezingen plaatsvinden, en dat wordt meestal een maand tevoren aangekondigd. In zekere zin is het dus altijd campagnetijd in Denemarken. En in campagnetijd kun je het je niet veroorloven om eens lekker onderling te gaan lopen bekvechten, want je moet te allen tijde een lijsttrekker hebben die meteen ten strijde kan trekken.

Lars Løkke kan dat. Hij is al eens premier geweest, hij doet het goed bij de Venstre-kiezer die staat voor het Denemarken van de kleine man, met een nestgeur die niet per se de jouwe hoeft te zijn, maar die toch iets bekends heeft voor veel Denen. Dat is de 'højskole'-vleugel in de partij – die verwijst naar de rol de volkshogescholen hebben gespeeld in het Denemarken van de negentiende eeuw. In die periode kwam de Venstre-partij tot bloei, en waren de volkshogescholen de plekken waar de potentiële Venstre-kiezers (de kleine boeren en ambachtslui) zich ontwikkelden.

Dat hij via de bonnetjes-affaires heeft bewezen dat hij niet zo hoog scoort qua burgerfatsoen, is iets wat deze Venstre-kiezers hem kwalijk nemen. Maar niet genoeg om de andere vleugel in de partij de ruimte te geven. Dat is die van de 'handelshøjskole': de hoger opgeleide, bevlogen, leider-achtige, zakelijke en behoudende Denen.

Dan is er nog een andere breuklijn in de partij en dat is die tussen de parlementsleden en de lokale politici in het land. De afgelopen dagen hielden de nieuwszenders en -bladen lijstjes bij met burgemeesters die zich voor of tegen het aanblijven van Lars Løkke hadden uitgesproken. En ook een lijstje met degenen die nog geen beslissing hadden genomen. Parlementsleden die vóór Lars Løkke zijn, maar die uit een kieskring komen die tegen Lars Løkke is, hadden het gisteren moeilijk.


Nu hebben de tegenstanders van Lars Løkke iets uit te leggen, maar gelukkig is kunnen ze zich verschuilen achter de democratische partijdiscipline. En zo hoort het ook.

Spinnijdig
De parlementaire journalistiek heeft ook iets uit te leggen. Toen ik gisterochtend de Jyllands-Posten uit de brievenbus haalde, was de algehele teneur nog 'Lars Gaat Door'. Maar in de middageditie op internet stond er al een groot interview met zijn gedoodverfde opvolger, Kristian Jensen, en de aankondiging dat Lars Løkke Rasmussen zich 's avonds, na de vergadering van het Venstre-hoofdbestuur, zou terugtrekken.

Als kwijlende katten voor een muizenholletje hadden de journalisten zich voor de ingang van het hotel in Odense neergelaten. Helemaal klaar voor het prinsendrama van de opvolgingsstrijd. Regelmatig werd de radio-uitzending onderbroken voor een update (of een herhaling daarvan) waarin de journalist van dienst langs z'n neus weg zei ' Wanneer Lars Løkke gaat aftreden, dan...'
Op televisie zag ik een fraai in beeld gebracht interview tussen tv-commentator Niels Krause-Kjær (en ex-perschef voor de Conservatieve Partij) en parlementair journalist Per Mathiessen van EkstraBladet. Matthiessen is de man die de twee laatste bonnetjes-affaires van Lars Løkke aan het licht heeft gebracht, en op Krause-Kjærs vraag of EkstraBladet nog nieuwe bonnetjes-affaires op de plank had liggen, glimlachte Mathiessen fijntjes en zei 'Daar kan ik niets over zeggen.'

Vanochtend vertelde de wekkerradio dat Lars Løkke partijleider blijft. Hoongelach daverde door de sociale media over al die parlementaire journalisten die het zo zeker dachten te weten en die urenlang naar een deur keken.

Jyllands-Posten ging bij monde van commentator Christine Cordsen door het stof, en legde uit hoe het kwam dat ze de uitslag het verkeerd voorspeld hadden. Het lag niet aan hun bronnen, nee, het gebeurde nou eenmaal wel eens dat die de zaken anders inschatten dan ze hadden gedacht.

Zou de krant zijn gemanipuleerd door de bronnen? Met andere woorden, was de krant zelf slachtoffer geworden van spin? Christine Cordsen antwoordde, dat ze nog steeds van mening is dat het waar was toen ze het opinie-artikel schreef. En ja, de druk om zo snel mogelijk te publiceren en een scoop te halen is er wel degelijk, niet in het minst vanwege de online media.

De boodschapper van het nieuws krijgt weer de schuld. En ik moet eerlijk zeggen dat ik me nu een beetje schaam om journalist te zijn. Urenlang voor een deur liggen, elkaar interviewen over wat er misschien wel gaat gebeuren, het verdient allemaal geen schoonheidsprijs. Wat een arremoe. Laten we, heel mild, concluderen dat het een gevolg is van de technische mogelijkheden. Stel dát er iets gebeurt, dan moet je erbij zijn om het meteen in de ether te kunnen gooien. Met een straalwagen, draadloze verbindingen en de hele retteketet. Want als je dat niet doet, dan heb je 'verloren'.

Maar waar ik zelf nog het meeste over ben gevallen is het superieure lachje van Per Mathiessen, die op een duidelijke vraag, nl. 'Ben je bezig met nieuwe dingen, wat Lars Løkke betreft?' gewoon geen antwoord geeft.

Hoe moeilijk kan het zijn? Als je niks hebt, zeg je nee. En als je wel iets hebt, dan zeg je ja, maar dat dat naar buiten komt als je klaar bent met je werk. Misschien ben ik naïef, maar ik vind dat het je eerste taak als journalist is dat je je publiek informeert – niet dat je informatie naar buiten laat druppelen op een moment dat jouw krant of programma toevallig het leukste vindt. Daarmee beïnvloed je de politieke besluitvorming op een voorkennis-achtige manier, en dat deugt niet. Er zijn al vragen gesteld bij de timing van de laatste bonnetjes-affaire, nl. vlak voor de Europese verkiezingen. Overigens barstte de Skatte-dag, de belastingaffaire waar huidig premier Helle Thoning-Schmidt het lijdend voorwerp was, ook los vlak voor de verkiezingen.

Zo mogelijk nog onbegrijpelijker vind ik zijn interviewer, Niels Krause-Kjær en nota bene ook nog docent aan de School voor Journalistiek hier ter stede, die Mathiessen gewoon laat wegkomen met een nietszeggend antwoord.

Ik heb er maar één woord voor. WC-Eendjournalistiek. Er zit een luchtje aan.

Danmark Pinkode 1864 - Slagtebænk Dybbøl

Als je hard rijdt, ben je er zo doorheen - Dybbøl. Een voorstad (of voordorp) van Sønderborg,  een van de grotere steden in Zuid-Jutland. Op een heuvel zie je een molen met bijgebouwen aan je rechterhand, en iets daarvoor schansen aan je linkerhand. Daarna rijd je de heuvel af, het dorp in. Dit schansencomplex moest Denemarken binnenvallende troepen ervan weerhouden om island-hoppend van Als en Fyn op te rukken naar Kopenhagen op Sjælland.

Op 18 april 1864 ging dat gruwelijk mis. Na een beleg van tien dagen was het vlak voor tienen even stil. De sufgebeukte Denen, en de doodsbange Pruisen en Oostenrijkers, hoorden opeens de geluiden van de natuur. Vooral de leeuweriken, die het uitjubelden.
 
Maar toen barstte het kanongebulder weer los, en renden de Pruisen en Oostenrijkers op de Deense stellingen af. Aan het eind van de dag trokken de Deense troepen zich terug op het eiland Als. De Pruisen en Oostenrijkers (voorlopige, en later bleek definitief) hadden gewonnen.

Ook vandaag, honderdvijftig jaar later,  jubelden de leeuweriken, en suisde de koude wind. De Deense koningin Margrethe en andere hoogwaardigheidsbekleders huiverden onder hun dekentjes. De medailles rinkelden, de geweren klikten terwijl de erewachten keer op keer in de houding sprongen.

De herdenking begon met een militaire ceremonie buiten de schans, waar de massagraven liggen. Duizenden mensen hadden zich al eerder verzameld en wachtten ongeduldig om de spreekwoordelijke glimp van de koningin, de prinsen, enzovoorts op te vangen. De niet al te gezagsgetrouwe Denen kropen onder de touwen door om naast de fotograferende pers ook foto's te maken. Met moeite kreeg de politie ze weg.

De burgerherdenking vond plaats binnen het schansencomplex, dat nu een soort openluchttheater vormde. Duitse en Deense jongeren zongen, musiceerden en dansten samen, ten teken van de verzoening tussen de beide landen. En, het moet gezegd, dat deden ze heel fraai. Vooral het ballet van de Duitsers en Oostenrijkers trok de aandacht. Het begon met zwierende Matrix-jassen en geënsceneerde vechtpartijen, en mondde uit in een strippartij en een door mannen gevormde brug, waar twee kinderen overheen liepen en elkaar omhelsden.

Natuurlijk waren er ook speeches. Lijnen werden getrokken van toen naar nu: soldaten die de hoogste prijs betaalden, een oorlog die Denemarken tot op de dag van vandaag kenschetst, het moeilijke van verzoening, Denemarken en Duitsland als mogelijk voorbeeld voor Oekraïne en Rusland.

Maar ook details: Helle Thorning-Schmidt, de premier van Denemarken, die vertelt dat haar opa's vader bij Dybbøl had gevochten en het had overleefd - hij was wereldberoemd in haar familie. De koningin van Denemarken die ook bij de herdenking van de slag was in 1964, en die toen nog super-Deens was. Heel anders dan nu, waar het respect voor de minderheid voorop staat (zeggen ze).

En, veelzeggend detail: minister-president Torsten Albig, die het laatste deel van zijn speech in het Deens doet.

Kijk verder naar de plaatjes!

Koningin Margrethe kust haar zoon Joachim

Prinsgemaal Henrik kust zijn zoon Joachim

Koningin Margrethe heeft haar dekentje in de aanslag

Lintjes rechtleggen

De historische afdeling is er ook bij

Binnen de Koningsschans

Koningin Margrethe

Premier Helle Thorning-Schmidt

De Wapenbroederverenigingen

Aftocht

De Geschiedenis loopt op straat

Let op de marketentster!

Dybbøl Mølle

Den hemmelige socialdemokrat

Het is een boek dat waarschijnlijk geen Nederlandse vertaling gaat krijgen: 'De geheime sociaal-democraat' is een roman die zich afspeelt in de parlementsfractie van Socialdemokraterne, de Deense PvdA zeg maar. Een soort real-life Borgen, maar dan op papier! Smullen!

De opschudding in politiek Denemarken was groot. Het boek heet een insidersverslag te zijn van de totstandkoming van de huidige regering, rijk aan details die doen vermoeden dat het inderdaad een sociaal-democraat is die achter dit boek steekt. Hoewel er ook veel voorbeelden zijn van details die volledig uit de duim van de auteur komen: collega-politici die al dansend losjes converseren, bijvoorbeeld - maar die 'in het echt' nog nooit met elkaar hebben gedanst, al was het maar omdat een der partners niet op dat feestje was.

De hoofdpersonen-tegen-wil-en-dank in de roman worden niet al te flatteus geportretteerd. Vooral de jonge honden met macht (zoals Helle Thorning-Schmidt en minister van financiën Bjarne Corydon) worden als arrogante, genadeloze carrièremakers neergezet. 

De sociaal-democraten willen er liever niet te veel aandacht aan besteden. Het is pijnlijk – niet alleen de inhoud van het boek, maar ook de suggestie van collectieve verdachtmaking. Ieder fractielid kan het geschreven hebben. Maar het is ook een tiepies gevalletje van verspilde moeite, dus bagatelliseren ze het. Gisteren  was een deel van de sociaaldemocratische fractievergadering gewijd aan de kwestie. De parlementaire journalisten lagen in hinderlaag bij de vergaderzaal met op hun lippen de vraag: wie is het? Ofwel, om in tv-termen te blijven: Wie Is De Mol? 

Foto van http://www.batremovallivingstoncounty.com/wp-content/uploads/2012/10/mole.jpg

Alle fractieleden zeiden na afloop: 'Het deugt niet, maar we moeten er niet te veel tijd aan besteden, ons politieke werk is belangrijker.' Daarmee, geholpen door de aanwezige journalisten, het sprookje in stand houdend dat je geen rekening moet houden met roddel en achterklap in de politiek. 

Maar de journalistiek  viel en masse voor het dramatische gegeven van loyaliteit en verraad. Werkelijk elke sociaal-democraat kreeg de vraag: hoe voelt het nou dat er iemand in jullie midden is die zo grootscheeps en venijnig uit de school klapt? Hoe heet de adder die jullie aan jullie borst drukken? Namen willen we hebben!

Vijf parlementsleden waren er niet, die zaten dus meteen in het verdachtenbankje van de journalisten. Eén krant, Berlingske, ging zelfs zo ver om de eerdere schrijfsels van sociaal-democraat Rasmus Prehn (woordvoerder verkeer en mogelijke mol) te onderwerpen aan tekstanalyse. Hij ging vrijuit, want hij schreef te saai, was het vernietigende en bevrijdende oordeel.

Ik heb een hoofdstuk uit het boek gelezen, en wat mij het meeste treft is het cynisme. Het cynisme van de onmacht. Van de valse grapjes. Van het beter-weten en toch niet gehoord worden. Volgens mij ligt het dan ook veel meer voor de hand om de auteur in de hoek van rechts te zoeken. In de hoek van de jonge honden van Venstre, de overijverigen zoals Troels Lund Poulsen en de andere mannen achter de Skattesag, die nu knarsetandend het edele handwerk van volksvertegenwoordiger uitvoeren in plaats van een autoriteit te zijn. Of misschien geen politicus maar een spin doctor. Of zelfs een journalist! Van Jyllands-Posten! Eentje die een innige haat-liefde verhouding heeft met De Onvermijdelijke Roden!

Ach, nou doe ik het ook, de mol zoeken. Mollen op laag water. Aan het werk maar weer... maar ik ga toch het boek lezen. Altijd leerzaam.

Ministerrokade

Dinsdag 28 januari stond ze nog sneeuw te vegen voor haar huis.

Twee dagen later vielen er ernstige gaten in haar kabinet., en nam het puinruimen andere vormen aan. Zo bevond Helle Thorning-Schmidt, premier van Denemarken, zich weer eens in een real-life Borgen-scenario.

Het begon in oktober 2013, toen niemand het nog door had. Toen nam de regering zich voor om een minderheidsbelang in DONG Energy te verkopen aan Goldmann Sachs, de Amerikaanse investeringsbank. Maar afgelopen week bleek dat een aantal leden van de kleinste colitiepartij, SF (Socialistisk Folkeparti, een soort Groen Links) daar helemaal niet blij mee waren.

Veel andere Denen trouwens ook niet. De regeringsverantwoordelijkheid ging SF toch al niet gemakkelijk af. Veel SF'ers hadden last van het Calimero-gevoel: 'Zij zijn groot en ik is klein, en het is NIET eerlijk. O nee!

Het werd er niet beter op toen in september Villy Søvndal, de SF-voorman, afzag van het partijleiderschap en die rol uiteindelijk toeviel aan Annette Vilhelmsen. Haar verkiezing was niet unaniem. Ze is het gezicht van de oudere, linksere partijmensen terwijl de jonge aanstormende talenten - Astrid Krag, Jonas Dahl en Ida Auken - de gezichten zijn van de meer pragmatische rechtervleugel.

Overigens vraag ik me wel eens af hoe een partij het in z'n hersens haalt om er, zo klein als die is, er nog vleugels op na te houden ook. Maar dit terzijde.

Een maand geleden werd Annette Vilhelmsen het middelpunt van een controverse omdat ze een miljoen kronen had beloofd aan Lisbeth Zornig, een BD (Bekende Deen) die zich opwerpt als voorvechter van kansarmen. Zornig was namelijk een campagne begonnen om kansarme Denen naar de stembus te krijgen.

Dat is een loffelijk streven. En die miljoen kronen (plm. 130.000 euro) vallen in het niet bij de andere overheidscampagnes die op hetzelfde uit waren. Maar het deugt niet dat een minister die, buiten alle bestaande procedures om, even cadeau geeft aan iemand die haar welgevallig is. En zo werd Vilhelmsen binnen enkele maanden aangeschoten wild.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de Dong-affaire door velen is aangegrepen om Vilhelmsen te testen: is ze wel Een Echte Leider? Maar het chemisch proces liep uit de hand. Vilhelmsen kon haar ministers en haar partij niet op een lijn krijgen, en opeens stapte SF uit de regering en traden zes ministers af.

Om het drama compleet te maken liepen twee van die ministers over naar een andere partij. Ida Auken ging naar Radikale Venstre en Astrid Krag naar de sociaal-democraten. Zoiets was overigens al eerder vertoond: afgelopen zomer deed de afgetreden SF-belastingminister Thor Møger Pedersen hetzelfde (naar de sociaal-democraten, bedoel ik).

SF heeft niet het vertrouwen opgezegd in de regering, dus er is nu een mini-minderheidsregering van Sociaaldemocraten en Radikale Venstre (soort D66), gesteund door SF en Enhedslisten (soort SP).

Helle Thorning-Schmidt heeft dit weekeinde hard doorgewerkt en de samenstelling van haar nieuwe ministersploeg kwam vanavond minister voor minister naar buiten. Sommige ministeries zijn bij elkaar gevoegd: Cultuur en Kerkzaken bijvoorbeeld, en Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Vandaag gaat ze op bezoek bij koningin Margrethe II om de nieuwe ministers aan haar voor te stellen.

Daarna krijgen we de eigenaardige ministerwisseltraditie: elke nieuw aantredende minister krijgt van de afgetreden minister een lollig bedoeld toespraakje met dito cadeau. Wordt vervolgd!

Helle en het verhaal achter de selfie

Opeens wist de hele wereld wie Helle Thorning-Schmidt was: die blonde naast Barack Obama, die een selfie maakte met Obama en de Britse premier David Cameron. Een momentopname, in vele opzichten, die selfie - kijk hier http://blogs.afp.com/correspondent/

De wereld sprak er schande van, leek het. David Cameron werd in het Britse parlement ter verantwoording geroepen over zijn ongepaste gedrag tijdens Mandela's herdenkingsdienst. Na zijn verklaring (de sfeer etcetera) voegde hij daar fijntjes aan toe:  "Je zou kunnen zeggen dat Mandela een bijzondere rol speelde in het samenbrengen van mensen. (...) Dus toen een lid van de familie Kinnock mij vroeg om op de foto te gaan, kon ik niet weigeren."

Helle Thorning-Schmidt is namelijk getrouwd met een zoon van de vroegere Britse Labour-leider Neil Kinnock.

E o ja, ze bleek ook nog de premier van Denemarken te zijn. Je zou het bijna vergeten.

Helle Thorning-Schmidt kreeg weinig kans om het te vergeten. Op dezelfde tribune, tijdens de herdenkingsdienst voor Nelson Mandela afgelopen dinsdag, kreeg ze smsjes. Het werk van een premier gaat immers door, ook wanneer ze in het buitenland is. En net die dag bereikte de Deense politiek een voorlopig hoogtepunt, want minister van justitie Morten Bødskov trad af omdat hij had gelogen over een bezoek van de parlementscommissie voor Justitie aan Christiania, de hippievrijstad in Kopenhagen.

Dit is een van die momenten waarop het echte leven opeens verdomd veel op de televisieserie 'Borgen' lijkt. Je licht als premier eventjes je hooggehakte hielen, kijkt tussendoor op je smartphone en hopla, weer een minister treedt af.

Weer, want hij was niet de enige de afgelopen tijd. Een tijdje geleden moest de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Christian Friis Bach aftreden omdat zijn ambtenaren verzuimd hadden het parlement in te lichten over de riante reisvergoeding die ex-premier Lars Løkke Rasmussen ontving als voorzitter van een in Zuid-Korea gebaseerde, internationale NGO (hier zal ik in een ander blog nog op terugkomen).

Verder was Villy Søvndal, minister van Buitenlandse Zaken uitgeschakeld vanwege de gevolgen van een bloedprop in zijn hart (zijn vrouw kreeg kort daarop een zware hartaanval).

Minister Annette Vilhelmsen van Sociale Zaken, Jeugdzaken en Integratie lag deze week ook onder vuur omdat ze had gelogen over steun die ze buiten de procedures om had toegezegd aan een organisatie die zwakken in de samenleving wil stimuleren om te stemmen (een maand geleden waren er gemeenteraadsverkiezingen).

Dus wat doet Helle Thorning-Schmidt bij thuiskomst? Ze zwaait met haar toverstafje (de smartphone) en komt twee dagen later op de proppen met een 'ministerrokade'. Net zoals bij schaken schuift ze de 'poppetjes' rond. Villy Søvndal, toch al op non-actief, treedt af vanwege gezondheidsproblemen, minister van Belastingen Holger K. Nielsen wordt minister van Buitenlandse Zaken en parlementslid Jonas Dahl wordt minister van Belastingzaken. Minister Karen Hækkerup van Voeding, Landbouw en Visserij is nu minister van Justitie, en EU-parlementariër Dan Jørgensen volgt haar op bij Voeding, Landbouw en Visserij.

En Annette Vilhelmsen? Die mag blijven. Komt ook nog een blogje over. Als er tenminste dit weekeinde niet weer iets nieuws en spannends in de Deense politiek gebeurt.