Den hemmelige socialdemokrat

Het is een boek dat waarschijnlijk geen Nederlandse vertaling gaat krijgen: 'De geheime sociaal-democraat' is een roman die zich afspeelt in de parlementsfractie van Socialdemokraterne, de Deense PvdA zeg maar. Een soort real-life Borgen, maar dan op papier! Smullen!

De opschudding in politiek Denemarken was groot. Het boek heet een insidersverslag te zijn van de totstandkoming van de huidige regering, rijk aan details die doen vermoeden dat het inderdaad een sociaal-democraat is die achter dit boek steekt. Hoewel er ook veel voorbeelden zijn van details die volledig uit de duim van de auteur komen: collega-politici die al dansend losjes converseren, bijvoorbeeld - maar die 'in het echt' nog nooit met elkaar hebben gedanst, al was het maar omdat een der partners niet op dat feestje was.

De hoofdpersonen-tegen-wil-en-dank in de roman worden niet al te flatteus geportretteerd. Vooral de jonge honden met macht (zoals Helle Thorning-Schmidt en minister van financiën Bjarne Corydon) worden als arrogante, genadeloze carrièremakers neergezet. 

De sociaal-democraten willen er liever niet te veel aandacht aan besteden. Het is pijnlijk – niet alleen de inhoud van het boek, maar ook de suggestie van collectieve verdachtmaking. Ieder fractielid kan het geschreven hebben. Maar het is ook een tiepies gevalletje van verspilde moeite, dus bagatelliseren ze het. Gisteren  was een deel van de sociaaldemocratische fractievergadering gewijd aan de kwestie. De parlementaire journalisten lagen in hinderlaag bij de vergaderzaal met op hun lippen de vraag: wie is het? Ofwel, om in tv-termen te blijven: Wie Is De Mol? 

Foto van http://www.batremovallivingstoncounty.com/wp-content/uploads/2012/10/mole.jpg

Alle fractieleden zeiden na afloop: 'Het deugt niet, maar we moeten er niet te veel tijd aan besteden, ons politieke werk is belangrijker.' Daarmee, geholpen door de aanwezige journalisten, het sprookje in stand houdend dat je geen rekening moet houden met roddel en achterklap in de politiek. 

Maar de journalistiek  viel en masse voor het dramatische gegeven van loyaliteit en verraad. Werkelijk elke sociaal-democraat kreeg de vraag: hoe voelt het nou dat er iemand in jullie midden is die zo grootscheeps en venijnig uit de school klapt? Hoe heet de adder die jullie aan jullie borst drukken? Namen willen we hebben!

Vijf parlementsleden waren er niet, die zaten dus meteen in het verdachtenbankje van de journalisten. Eén krant, Berlingske, ging zelfs zo ver om de eerdere schrijfsels van sociaal-democraat Rasmus Prehn (woordvoerder verkeer en mogelijke mol) te onderwerpen aan tekstanalyse. Hij ging vrijuit, want hij schreef te saai, was het vernietigende en bevrijdende oordeel.

Ik heb een hoofdstuk uit het boek gelezen, en wat mij het meeste treft is het cynisme. Het cynisme van de onmacht. Van de valse grapjes. Van het beter-weten en toch niet gehoord worden. Volgens mij ligt het dan ook veel meer voor de hand om de auteur in de hoek van rechts te zoeken. In de hoek van de jonge honden van Venstre, de overijverigen zoals Troels Lund Poulsen en de andere mannen achter de Skattesag, die nu knarsetandend het edele handwerk van volksvertegenwoordiger uitvoeren in plaats van een autoriteit te zijn. Of misschien geen politicus maar een spin doctor. Of zelfs een journalist! Van Jyllands-Posten! Eentje die een innige haat-liefde verhouding heeft met De Onvermijdelijke Roden!

Ach, nou doe ik het ook, de mol zoeken. Mollen op laag water. Aan het werk maar weer... maar ik ga toch het boek lezen. Altijd leerzaam.

What's love got to do with it?

It took me Lærdansk, a friend and a Danish philosopher (Anne Marie Pahuus) to realise how much love enters in the equation that made us end up here in Denmark.

First Lærdansk.

Almost every foreigner ends up in Lærdansk in order to, well, learn Danish. One day, my fellow student Christine and I let our thoughts wander about various subjects, such as Danish integration policy, and why we are here - in Denmark, that is.

We concluded that we, and each and every one of our class mates, were here for love. Either because we fell in love with a Danish citizen, or with a partner we decided to follow, because this person's work required her or him to come here. Imagine that: a classroom full of love!

Then the philosopher, Anne Marie Pahuus.

She published a book on love in the 'Tænkepause' series of Aarhus University Press, and recently presented her work for an audience of expat partners in University International Club at Aarhus University (all this while holding her youngest daughter on her hip). She took us on a whirlwind tour of philosophy and literature, touching upon the works of philosophers like Plato and Kierkegaard and authors such as Milan Kundera.

In other words, it got really philosophical and up-in-the-air, and as she was talking, all of a sudden I fell to earth so to speak, and the conversation I had with Christine came to mind. Again I found myself sitting in a room full of love – expat partners who have ventured out with their loved ones, out into the unknown, and they were all gathered here, in a sterile-looking seminar room in Aarhus.

It struck me that love was represented as a sort of end product, but can that be true? As far as I am concerned, no. Something changes in the relationship when a couple moves to another country, something having to do with balance. Usually, the move is for the direct benefit of one of the partners, while the other one's benefits are not always that straightforward to describe. That does things with you – and with your loved one.

Also, the new circumstances make that the two of you develop yourselves. Sometimes in unforeseeable ways. That can be scary – let's be honest about that (I can be, eh, LOUD). But it can also be exhilarating, resulting in a giddy feeling of success, and a strengthening of the bond between you and your loved one.

So the choice for being an expat comes from love, and the choice itself influences the love that made it happen. That's scary, too...

Wait. Could it be that philosophy is contagious and I just wrote down something philosopical?!

I'll stop immediately and do something down-to-earth, like running away to buy my sweetheart some chocolate and roses. It's Valentine's Day anyway.

Marius

Marius

Als een vuurzee trok het nieuws over internet: de dierentuin in Kopenhagen zou een girafje gaan vermoorden. De anderhalf jaar oude mannetjesgiraf Marius moest worden doodgemaakt omdat ervoor hem geen plaats was in het internationale giraffenfoknetwerk tussen dierentuinen. Belangrijkste reden daarvoor was dat de kans op inteelt te groot zou zijn.

Dus, dachten ze in de dierentuin, we maken hem dood, houden een openbare autopsie, en voeren hem aan de andere dieren in de tuin die in het echt ook wel eens giraf op het menu hebben staan.

Maar ja, een jong girafje is knuffelbaar. Deense dierenliefhebbers kwamen in het geweer, en de hele internetwereld deed mee. Het was niet eerlijk, zeiden ze. Aan de beslissing lagen genuanceerde overwegingen ten grondslag, legde de dierentuin uit. Waarom kon-ie niet aan de pil (nare bijwerkingen), waarom kon-ie niet losgelaten worden in de Vrije Natuur (hij zou zich niet kunnen handhaven), waarom moest-ie worden geslacht en opgevoerd (dat doen we met alle dieren die in de dierentuin overlijden), waarom was Marius niet direct na zijn geboorte geëuthanaseerd (voor de moeder was het goed om jonkies groot te brengen), was dat hele fokprogramma trouwens niet onnatuurlijk (tsja, hoe natuurlijk is een dierentuin?) en waren die Denen eigenlijk geen fascisten, met hun eugenetische giraffenprogramma? Kortom, fout na de oorlog?

De Denen gingen ijzerenheinig door. De dierenarts van de dierentuin legde uit hoe het in z'n werk was gegaan: Marius werd gelokt met, hoe Deens, een sneetje roggebrood, en daarna in zijn hoofd geschoten. Op zijn karkas werd, ter lering voor wie dat wilde meemaken, sectie gepleegd. Beelden van een bloederig giraffenhoofd gingen de wereld over. Altijd prijs natuurlijk, want giraffenwimpers zijn de ontroerendste wimpers van het universum. En dan die foto's van kinderen die neerstaarden op brokken giraf...

Kortom, we zagen een onvervalste Marius-hype, maar ik zag ook nog wat anders: hoe Denen werden misverstaan door de rest van de wereld.

Ten eerste noemen Denen dingen graag bij hun naam, ook bij de minder aangename dingen des levens (en des doods). Zo'n dierenarts die vrij nuchter vertelt hoe hij het beest heeft omgelegd en verwerkt, valt rauw op je dak (sic!) maar hij is waarachtig niet de enige hier. De toon die niet-Denen als bot en onaangenaam treft, is hier veel gewoner.

Ten tweede zijn Denen vrij praktisch ingesteld. Als je dan toch opeens een berg vlees over hebt, waarom dan niet de resten voeren aan de andere dieren in de dierentuin? Of: ja, die enorme energiecentrale bederft het landschap tientallen kilometers in de omtrek, maar we willen toch elektriciteit hebben voor onze computers, en verwarming in onze huizen? Nou dan.

Misschien, zo bedacht ik, is dat ook een verklaring voor het feit dat Denen zo hoog scoren als het gelukkigste volk op aarde. Leg je neer bij het onvermijdelijke, aanvaard de consequenties van je keuze ('Sådan er det,' zo is het nu eenmaal, hoor je hier tot vervelens toe) en ga door met leven. Samen met het feit dat Denen grootgebruikers zijn van Prozac en andere 'gelukspilletjes'. Maar dit terzijde.

Ten derde snappen ze de ophef niet die anderen erover maken. Je zou dat gebrek aan empathie kunnen noemen, maar het heeft vooral veel te maken met de eenvormigheid van Denemarken en de Denen: alles ziet er hetzelfde uit, en iedereen doet hetzelfde. (Ik overdrijf nu even.) Afwijkend gedrag komt niet veel voor, en wordt in eerste instantie vaak ook niet begrepen. Dat is trouwens ook een van de redenen waarom de controverse rond de Mohammed-karikaturen destijds zo hoog opliep.

Ten vierde zijn Denen erg natuur-minded. Als immigrant word je tot vervelens toe aangeraden om eens lekker de natuur in te gaan – goed voor de ziel en de gezondheid. Jagen en vissen valt ook onder de Deense natuuropvatting, en dan begrijp je ook beter waarom afschot van een gezonde giraffe – hoewel opmerkelijk – niet shockerend is.

Ten vijfde is Denemarken een land dat leeft van dood vlees. Varkensvlees vooral: er wonen bijna meer dan zes keer zo veel varkens als Denen. Negentig procent van de varkens verdwijnt als export naar andere, meest Europese, landen. Vijfentwintigduizend slachtvarkens gaan eraan – per dag. En nee, Denemarken is geen goede vakantiebestemming voor een vegetariër.

Maar nu gebeurt er ook nog iets anders! De directeur van de Kopenhaagse dierentuin, Bengt Hansen, gaf een interview aan het Britse Channel 4. Daarin legde hij nogmaals uit waarom Marius dood moest, en verdedigde hij zich tegen de Britse presentator die alle sentimentele trucs uit de kast haalde om zijn gelijk te halen. Bengt Hansen weerde zich kranig, maar veel Denen werden kribbig van de sentimele gelijkhebber die het bestond om 'onze' Bengt koud en cynisch te noemen.

De zaak-Marius wekte in Denemarken zelf weinig opzien. De ophef daarover die in het buitenland is ontstaan (zo wil de Amerikaanse ambassadeur (zelf getrouwd met een dierenarts) een gesprek met Bengt Hansen over Marius) doet dat wèl. Dat er wordt getwijfeld aan de voortreffelijkheid van het (Deense) besluit, vinden ze wereldvreemd en een tikje beledigend. En dat Bengt Hansen, zijn familie en zijn medewerkers met de dood worden bedreigd vinden ze ronduit schandelijk.

En wat vind ik er zelf van? Ik vind het jammer voor Marius maar begrijp wel waarom hij dood moest. Wat ook een rol speelt is dat ik overtuigd carnivoor ben, en de Disney-benadering van dieren ligt me helemaal niet. Kort samengevat: ik houd van dieren, ook op mijn bord.

Maar wat me nog meer opviel, is dat ik ook de neiging kreeg om Bengt Hansen te gaan verdedigen. Ik verdeens! Dat is wel raar.

Ministerrokade

Dinsdag 28 januari stond ze nog sneeuw te vegen voor haar huis.

Twee dagen later vielen er ernstige gaten in haar kabinet., en nam het puinruimen andere vormen aan. Zo bevond Helle Thorning-Schmidt, premier van Denemarken, zich weer eens in een real-life Borgen-scenario.

Het begon in oktober 2013, toen niemand het nog door had. Toen nam de regering zich voor om een minderheidsbelang in DONG Energy te verkopen aan Goldmann Sachs, de Amerikaanse investeringsbank. Maar afgelopen week bleek dat een aantal leden van de kleinste colitiepartij, SF (Socialistisk Folkeparti, een soort Groen Links) daar helemaal niet blij mee waren.

Veel andere Denen trouwens ook niet. De regeringsverantwoordelijkheid ging SF toch al niet gemakkelijk af. Veel SF'ers hadden last van het Calimero-gevoel: 'Zij zijn groot en ik is klein, en het is NIET eerlijk. O nee!

Het werd er niet beter op toen in september Villy Søvndal, de SF-voorman, afzag van het partijleiderschap en die rol uiteindelijk toeviel aan Annette Vilhelmsen. Haar verkiezing was niet unaniem. Ze is het gezicht van de oudere, linksere partijmensen terwijl de jonge aanstormende talenten - Astrid Krag, Jonas Dahl en Ida Auken - de gezichten zijn van de meer pragmatische rechtervleugel.

Overigens vraag ik me wel eens af hoe een partij het in z'n hersens haalt om er, zo klein als die is, er nog vleugels op na te houden ook. Maar dit terzijde.

Een maand geleden werd Annette Vilhelmsen het middelpunt van een controverse omdat ze een miljoen kronen had beloofd aan Lisbeth Zornig, een BD (Bekende Deen) die zich opwerpt als voorvechter van kansarmen. Zornig was namelijk een campagne begonnen om kansarme Denen naar de stembus te krijgen.

Dat is een loffelijk streven. En die miljoen kronen (plm. 130.000 euro) vallen in het niet bij de andere overheidscampagnes die op hetzelfde uit waren. Maar het deugt niet dat een minister die, buiten alle bestaande procedures om, even cadeau geeft aan iemand die haar welgevallig is. En zo werd Vilhelmsen binnen enkele maanden aangeschoten wild.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de Dong-affaire door velen is aangegrepen om Vilhelmsen te testen: is ze wel Een Echte Leider? Maar het chemisch proces liep uit de hand. Vilhelmsen kon haar ministers en haar partij niet op een lijn krijgen, en opeens stapte SF uit de regering en traden zes ministers af.

Om het drama compleet te maken liepen twee van die ministers over naar een andere partij. Ida Auken ging naar Radikale Venstre en Astrid Krag naar de sociaal-democraten. Zoiets was overigens al eerder vertoond: afgelopen zomer deed de afgetreden SF-belastingminister Thor Møger Pedersen hetzelfde (naar de sociaal-democraten, bedoel ik).

SF heeft niet het vertrouwen opgezegd in de regering, dus er is nu een mini-minderheidsregering van Sociaaldemocraten en Radikale Venstre (soort D66), gesteund door SF en Enhedslisten (soort SP).

Helle Thorning-Schmidt heeft dit weekeinde hard doorgewerkt en de samenstelling van haar nieuwe ministersploeg kwam vanavond minister voor minister naar buiten. Sommige ministeries zijn bij elkaar gevoegd: Cultuur en Kerkzaken bijvoorbeeld, en Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Vandaag gaat ze op bezoek bij koningin Margrethe II om de nieuwe ministers aan haar voor te stellen.

Daarna krijgen we de eigenaardige ministerwisseltraditie: elke nieuw aantredende minister krijgt van de afgetreden minister een lollig bedoeld toespraakje met dito cadeau. Wordt vervolgd!